. Сабақтың тақырыбы: Көмекші программалар туралы жалпы түсінік. Стандартты кітапханалық модуьдер. Бейстандарт функциялар мен процедуралар.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға көмекші прграммалар , стандартты кітапханалық модульдер
туралы толық түсінік беру , бейстандарт функциялар мен процедкралардың айырмашылықтарын
түсіндіру.
Дамытушылық: Оқушылардың алған білімдерін толықтырып, ой-өрістерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, жинақылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: теориялық әдіс.
Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру
2.Үй тапсырмасын тексеру
3.Жаңа сабақты түсіндіру
4.Сабақты бекіту
5.Үйге тапсырма

Өткен тапсырма бойынша қайталау сұрақтары

1.Жиым дегеніміз не?
2.Қарапайым және күрделі типтерді қалай ажыратамыз?
3.Жиым элементтерінің орны қалай анықталады?
4.Индекс дегеніміз не, оларға қандай талап қойылады?
5.Жиым элементтерімен индекстерінің типтері қандай болуы мүмкін?
6.Жиымды қалай сипаттаймыз?
7.Жиым элементтері мен индекстерінің типтері қандай болуы мүмкін?
8.Айнымалылар мен тұрақтылар дегеніміз не?
9.Жиымдарды программаға енгізу және шығару әрекеттері қалай ұйымдастырылады?
10.Программаның нәтижесін қалай көреміз?

Жаңа сабақты түсіндіру
Көмекші программалар туралы жалпы түсінік
Програманың адам түсінуі мен қабылдануына ыңғайлы жүргізуге бағытталған тәсілдер жиының құрылымдық программалау деп атайды. Әрбір программа бөліктері бір-бірімен логикалық байланыста болады,оның бір жеріне екінші бір жеріне секіру болмауы тиіс. Құрылымдық программалау-goto операторынсыз программалау болып саналады, яғни шартсыз көшу операторын пайдаланбау керек. Кез келген программа саны шектеулі стандартты логикалық құрылымдардан құралады. Негізгі логикалық құрылымдар:
- сызықтық құрылым- программадағы операторлардың немесе олардың топтарының жазылу реттелігімен тізбектеле орындалуы.
- тармақталу- берілген шарттың орындалу-орындалмауы бойынша алдын ала көрсетілген бірнеше мүмкіндіктің бірін жүзеге асыратын басқару құрылымы.
- қайталау- көрсетілген шарттың орындалуына байланысты оператор тобының циклде қайталануы.
Әдетте, циклден тыс кейбір әрекеттер тізбегін программаның бірнеше жерінде қайталауға тура келеді. Практикалық есептерді шығару кезінде де негізгі программаның білгілі бір бөлігін әр түрлі мән бере отырып, бірнеше рет қайталап пайдалануға тура келеді.Мұндай бір-біріне ұқсас программа бөліктерін қайталап жаза бермеу үшін оны жеке программа ретінде қарастырып,керек кезінде орындап отыру қолайлы.
Белгілі бір ат қойылып,жеке программа түрінде бөлек жазылған,қажет кезінде оны қайталап пайдаланып отыруға болатын негізгі программаның арнайы бөлігін көмекші немесе қосалқы прграмма деп атайды.
Қосалқы программаны пайдалану
- негізгі программаның көлемін кішірейтеді
- негізгі программада пайдаланылған айнымалыларды қосалқы программада да пайдалану мүмкіндігін береді.
- қосалқы программаға берілген компьютердің жедел жады көлемін ол орындалмай тұрғанда,бос ұя ретінде басқа мақсаттарға пайдалануға болады.
- қосалқы программаны пайдалану тәсілдері құрылымдық программалау талаптарына сай келеді.
Белгілі бір әрекеттерді орындау мақсатында алдын ала бекітілген аты бойынша шақырылып орындалатын программаның тәуелсіз бөлігі процедура деп аталады.Функция да процедура секілді орындалады,бірақ оның процедурадан екі айырмашылығы бар,олар функция аты өрнектердің операнд рөлін атқар алады,функция орындалмаған соң,програмаға тек бір ғана мән береді.Жұмысының нәтижесі бір ғана болатын працедуа функция деп аталады

Стандартты кітапханалық модульдер
Турбо Паскаль тілінің 6.0 және одан жоғары нұсқаларына 9 стандартты модуль кіреді.Олар:
System – Турбо Паскаль тілінің негізгі модулі,осының құрамындағы қосалқы програмалар басқа барлық модульдердің жұмысын қамтамасыз етеді.
Crt- дисплей мен пернетақтаны басқарады.
Dos– жүйенің әртүрлі функцияларын орындау ісін жүзеге асырады.
Overlay- оверлейлік программа ұйымдастыру мүмкіндіктерін жасайды.
Printer- принтере мәлімет басып шығаруды жылдамдатады..
Турбо3- программаның Турбо Паскаль 3.0 нұсқасымен сәйкестігін үйлестіру ісін атқарады.

Сабақты бекіту сұрақтары

• Құрылымдық программалау дегеніміз не?
• Қандай негізгі логикалық құрылымдар бар?
• Қосалқы программа дегеніміз не?
• Процедура деп нені айтамыз?
• Функция дегеніміз не?
• Турбо Паскаль тілінің барлық процедуралары мен функциялары қандай топтарға бөлінеді?
• Параметр дегеніміз не?
• Стандартты және бейстандарт функциялар дегеніміз не?
• Формальды параметрдің нақтылы параметрден айырмашылығы неде ?
• Функция дегеніміз не?
• Процедура мен функцияның қандай ұқсастығы және айырмашылығы неде?

Үйге тапсырма. 6.1, 6.2, 6.3 тақырыптарды оқу .