. Сабақтың тақырыбы: Қазақ халқының ұлттық киімі
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға қазақ халқының үлттық бас киімдерінің ерекшеліктері, түрлері, пайдалану және түтыну ерекшеліктері түр-түс-беру
Дамытушылық: Оқушылардың эстетикалық талғамын арттырып, үлттық киім тарихын зерттеуге қызығушылығын арттыру, ойын, қиялын, тілін дамыту.
Тәрбиелік: Өз халқының салт-дәстүрін сыйлауға, қүрметтеуге, мақтан етуге, өркендетуге тәрбиелеу.
Сабақпгың көрнекіліктері: ¥лттық киім үлгілері, сурет орындалған плакат, интерактивті тақта, слайдтар.
Пәнаралық байланыс: тарих, технология, эдебиет.
Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар:
Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ.
Сабақтың эдісі: баяндау, сүрақ-жауап, топтық, сарамандық жүмыс. Сабақтың барысы:
I. Үйымдастыру кезені (Амандасу, түгелдеу, қүрал-жабдықтарын тексеру, сабаққа назар аударту
Сабақты бастамас бүрын сыныпты 3 топқа болемін( топ басшылық сайлау)
Өткен сабақтарға байланысты білімдерін тексеру: Созжүмбақ шешу (сурет бойынша) Слайд

І
С
М
Е
Р

Сабақты бейнелеу онерінің түрлерін еске түсіруден бастаймын: Б.О.Н тірексызбасын шешу.




III Өткен сабақты пысықтау: Сұрак-жауап: (шыны, көркем оймыш, металдан жас бұйымдар, тоқыма)
Сэндік қолданбалы өнердің қандай түрлері бар? (керамика ойыншықтар)
- Сәндік колданбаты өнерді әзірлеу үшін қандай материалдарды қолданады? (ағаш, сүйек, тас. шыны, табиға және жасанды заттар)
Ою-орнек дегеніміз не? Ұлттык нақыш, орномент, эсемдеу, сэндеу)
Ою-өрнек түрлері неше топқа бөлінеді? (4 топқа)
Ритм дегеніміз не? Ою-өрнекте бір элементтің қайталануы.
Колорит дегеніміз не? Бояу түрлерінің бір-бірімен жарасуы.
Кампозиция дегеніміз не? Қүрастыру, үйлестіру.
Ою-орнек күр> дын кандай композициялық схемаларын (Арабеска, тротеск, таспалы өрнектер. түйық өрнектер, тор козді өрнектер) білесің?
- Киіз үйдін негізгі бөліктерін ата? (Шаңырақ, кереге, уық, сықырлауық)
Киіз үйдің сүйегін жасайтын адамды қалай атайды?
Киіз үйдің кұрылымы 3 боліктен түрады, қандай? (киіз үй сүйектері, киіздері, бау- қүрлар)
IV Жаңа сабақ: (Жана сабақтың тақырыбы мен мақсатын таныстырамын)
Қазақ халқының ұлттык бас киімі туралы.
Қазақ халқынын ұлттық киімдерінің коп ғасырлық тарихы бар. Үлттық киімдер- эстетикалык мәні жағынан да маңызды дайындалған және коркем жасалған өндірістік немесе қолонер арқылы омірге келген коркем туынды.
Қай халыктын болса да тұрмыс-тіршілігіне қажетті әдемі бұйымдар мен заттарды дүниеге әкелген қолонері.
¥лттық киім-бай тарихи , мәдени мұра, оны зерттеу бізді откен ғасырдағы әдет-ғұрып, салт-дәстүр, халықгың хал-ахуалынан хабар етеді.
Қазақтың ұлттык киімдері негізінен ертедегі кошпенділер киімдерін еске түсіреді. Қазір озіміз күнделікті киіп жүрген бірқатар киім үлғілері сақ дэуірінен бастау алады.
(Слайдтан бас киім түрлерін көрсету)


Қазақта, әсіресе бас киім ерекше қастерленген. Оны осы кезге дейін аса кұрметті қонаққа ат мінгізіп шапан жауып, борік кигізетін дәстүрден де аңғаруға болады.

Тақиялар.
Қалпақ (Айыр қалпақ)- аса қымбат материалмен тысталып, ішіне жұқа киіз немесе қалың мата салынып сырылып тігілетін ер адамдардың бас киімі. Сыртына өсімдік тектес өрнек салынып, алтын зермен зерленеді. Оны ертеде негізінен, хан-сұлтандар салтанатқа киетін болган.
Мүрақ- елбасы мен ел ағалары киетін қалпақ түрі
Тымақ- қазақта тымақтың түрлері көп, соның ең бағалысы түлкі тымақ.Оның маңдайы мен құлақтарының ішкі жағына түлк терісі тігіледі де,сырты мақпалмен, пүлішпен не басқа маталармен сырылып тысталады.
Тақия -қазақта тақияның түрі көп.Соның ішінде аса сәндісі,көркем бүлдіршін қыздар киетін үкілі тақия.Ол биіктігі 10-15 см мөлшерінде дөңгеленігі тігілген, жалпақ төбесіне үкі тағылатын жеңіл бас киім.Айнала жиегіне ою салыныпдүрлі асыл тастармен комкеріледі.
Бөрік-жеткіншектерден бастап,ересек адамдарға дейін киетін бас киім.Ол етегін айналдыра қымбат тері күсіліп, доңгеленген пошымда,тігіледі.Пошымына қарай үкілі, камшат деп бөлінеді.
Келіншек кһшемегі-эйелдер киетін бас киім.Ол өң бойы көкіректі жауып түратын түтас матадан тігіледі.Ақ матадан бет жағы ойылады.Жағы әңірі оқаланып кестеленеді.Төбесіне сәндік үшін шылауыш не күндік сияқты аң мата оралады.
Жас әйел кимешегі
Сәукеле-ұзатылатын қыз қалыңдық киетін ғүрыптық киім.Оиың сам күмістен қүйылған төбесіне үкі тағылыи,маңдайына жақүт қөндырылады.Оңбойы алтын,күміс сияқты қымбат металдармен өрнектеліп, ақық,маржан,гаухар сиякты асыл тастармен безендіріледі.Екі жақтауына моншақтан салпыншақ өріледі,төбесінен жерге дейін төгілген ақ желек жабылады.
Сәукелені ұзатылатын қызға арнап шеберлерге дайындаттырады.Оның бағасы өте кымбат,мэселен жүз жылқыға дейін барабар болған.Сәукелені калыңдык үзатылған күннен бастап бір жылға дейін ғана киеді.
Бас киімге салынатын ернектердің түрлері.
Кос мүйіз- ою-орнеғі, ешкінің, сиырдың екі мүйізін ғана бейнелейді.
Бүл өрнек кобіне бас киімнің төбесіне салынады.
Сегізжапырақ-
Түйе табан- түйенің табанына үқсас екі жарты сопақша доңгеленіп келетін ою.
V.Оқушылардың өзіндік жүмыстары
Сарамандық жүмыс: (сергіту сэтінен кейін)
Топ бойынша жүмыс жасау.Тапсырма
Корнекілік бойынша 3 топ: ¥лтғык бас киімдер суретін салады.
I топ-такиянь; бейнелеу
II топ-сәукеле
III топ-тымак
Сурет салу кезенлег: ' .1.3.4
V. Жаца сабакты бекітү.Сөзжүмбақ шешу.
б ө р і к
т ы м а қ
с ә у к е л е е
к и м е ш е к к
и
ш ә л і
м ұ р а қ

Сұрақтары:
1) әйелдер де. ерлерде киетін бас киім
2) Ерлердің кыстық бас киімі
3) қалыңдык бас киімі
4) жас келін балалы болған соң киетін бас киім
5) тұрмыс кұрмаған қыз балалар киетін бас киім
6) орамал тәрізді тоқылған бас киім
7) Елбасы,ел ағалары киетін қалиақ түрі

Слайд: «Бас киім түрлері» тірексызбасын шешу.





VI. Сабакты корытындылау: «Ой толганыс»
INSERT әдісі бойынша сабақты қорытындылаймын. Жұмыс аяқталған соң топ басшысы оз тобының жүмысын қысқаша талдап қорғайды.
Әр топ басшысы кестені толтырады
Білемін Үйрендім Білгім келеді

-әр оқушы смайлик арқылы өзінің сабақтан алған көңіл күйін білдіртеді.

VIII Бағалау .Салыстырмалы түрде багалау
IX. Үйге : Ұлттық бас киімдер туралы қысқаша реферат жазып келу. .