Наставник - сайт Открытых уроков. Учителя Казахстана. Образование в Казахстане
.
.
«Тақырыптық білімді меңгерту барысында география пәні бойынша бақылау жұмыстарының жиынтығы» -

«Тақырыптық білімді меңгерту барысында география пәні бойынша бақылау жұмыстарының жиынтығы»

Сабақ жоспары | Документы | Қосымша сабақ жоспары Загрузок: 0 | Просмотров: 4753 | Размер: | Автор: Публикатор
. 1
«Әулиекөл ауданы әкімдігінің білім бөлімінің №2 Аманқарағай орта мектебі»ММ
Тақырыбы:
«Тақырыптық білімді меңгерту барысында география пәні бойынша бақылау жұмыстарының жиынтығы»
Құрастырушы:
Бекмухамбетова Рыскуль Қайрикенқызы
3деңгейінің сертификатталған география пәні мұғалімі
«Әулиекөл ауданының әкімдігінің білім бөлімінің
№2 Аманқарағай орта мектебі» ММ
2
МАЗМҰНЫ:
І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім 1. Тест - оқушы білімі мен дағдысын қалыптастырудағы қазіргі заманның озық технологиясы. 2. География пәнінен оқушылардың білімдерін тексеру тәжірибемнен
ІІІ. Қорытынды 1. Тест - оқу үрдісіндегі нәтижелі білімнің, тиімді әдіс - тәсілдердің өлшемі.
І бөлім: Кіріспе
1.Тақырыбы : «Тақырыптық білімді меңгеру барысында география пәні бойынша бақылау жұмыстарының жиынтығы »
2.Тақырыптың өзектілігі.
Білім жүйесінде кеңестік дәуірде қалыптасқан оқушыларды белгілі бір білімдер жиынтығымен қаруландыру принципі қайта қаралып, ендігі жерде алынған білімді пайдалануға үйрету, баланың дара ерекшеліктеріне, қабілетіне, сонымен қатар оқытудың әдіс-тәсілдерін қолдану көп векторлық сипат алды.
Мектептің негізгі міндеттері - баланың жеке басының алғашқы қалыптасуын қамтамасыз ету, оның қабілеттілігін дамыту, оқуға деген ықыласын, іскерлігін қалыптастыру. Ол үшін ең алдымен, оқушылардың танымдық іс - әрекеттерінің маңызды жақтарына көп көңіл аудару қажет. Оқушылардың оқу үрдісіндегі танымдық жан қуаттарының оянуына түрткі болу - ол мектептегі оқытудың негізгі мәселелері. Оқушылардың белсенділігі мен танымды іс - әрекеттері арқылы шығармашылығын дамыту, қажетті жағдайда айырықша шешім қабылдай алатын жеке тұлғаны дайындау, осыған орай оқытуды ізгілендіру, мектептердің алдында тұрған міндет.
Негізгі қарама-қайшылық оқушылардың білім алу қажеттіліктері ,
3
қызығушылықтары мен қабілеттілігі және оқу бағдарламасының талаптары арасында байқалады.
3. Тәжірибе диапазоны Ұсынылған тәжірибе диапазоны сабақтар жүйесі 4. Тәжірибенің теориялық базасы
Қазақстан Республиканың Президентінің Қазақстан халқына 1 - наурыз 2006 жылғы Жолдауында «Қазақстан әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру үшін сапалы білім берумен қамтамасыз етуіміз керек» деп атап көрсетті. Елбасының осы ұсынысын қолдай отырып, оқушыларға жан - жақты білім беріп, іргелі оқу орындарының студенттері болуына біздер, мұғалімдер, бар күш - жігерімізді салуымыз керек. Егеменді еліміздің тірегі - білімді ұрпақ. ХХІ ғасыр білімділер ғасыры болмақ. Жаңа кезеңге бет бұру оңай емес. Ол үшін болашақ ұрпағын тәрбиелеу керек. Рухани жан - дүниесі бай, халқын сүйген, ата - баба жерін қадірлейтін ұрпақ қана болашақ тірегі бола алады. Білімділерді аялап тербетер, баптап өсірер тәрбие керек. Ұрпақ тәрбиесі - ел алдындағы маңызы зор міндет. Тест дегеніміз не? Тест ағылшын сөзі, қазақша аудармасы тексеру, сынау, байқау дегенді білдіреді. Тест 19 ғасырдың аяғы мен 20 ғасыр басында дами бастаған. 20 ғасырдың 20 жылдарында тест жүесі Кеңес Одағының мектептерінде қолданыла бастап, кейіннен 1936 жылы тиімсіз деп алынып тасталған, бірақ 80 жылдардан бастап тест жүйесі қоғамның әр саласында қолданысқа кіре бастады. 1995 жылдан бастап жоғарғы оқуға түсушілер білімі осы тест жүйесі арқылы бағаланып, студенттер қабылданды. Қазіргі кезде тест оқушы білімін тексеру, өлшеу құралы ретінде және оқушы қабілетін анықтауға арналған мақсат көздейтін тесттер жүйесі оқыту процесінде қолданылуда. Педагогикада тест пайдалану 130 жылдан астам уақытты қамтиды. Ең алғашқы тестіні 1864 жылы ағылшын Джодж Фишер құрастырып, оныГринвич госпиталінде пайдаланған. Содан бері білімді тестік жүйемен тексеру Америка, Франция, Англия сияқты елдерде кеңінен тараған. Білім деңгейін тест арқылы тексерумен айналысып жүрген ғалым-педагогтар, тест – оқушылардың өзөзін тексеруге мүмкіндік ашатын есеп беру, оқыту әдісі деп есептейді. Сондықтан бұл әдіс сабақ үрдістерін бір-бірімен байланыстырып қана қоймай, білімді тексеру, бекіту, қайталау, жүйелеуқұралы болып отыр. Тағы бір тиімді жағы уақыт үнемделеді, оқушылар қызығып, белсенділігі артады.
ІІ бөлім: Негізгі бөлім
Педагогикалық қызметтің мақсаты:
Жұмыс тестің мақсатын анықтаудан басталады. Одан соң тексерілетін білім, білік элементтері анықталып, әр түрлі кезеңде білім берудің
жалпы және дара мақсатымен деңгей эталондары нақтыланады.
Міндеттері :
1.Оқушының теориялық материалды игерудегі олқылықтары немесе жетістіктері
4
анықталады. 2.Өзін-өзі бағалап, пәнге қызығушылығы, ынтасы артады, логикасы дамиды. 3.Өзіне деген сенімі артып ізденеді, өз бетімен білім алу жолын үйренеді. 4.Танымдық іс-әрекеті артып, тез шешім қабылдауға дағдыланады.
Оқыту әдістері :
Әңгімелеу
Түсіндіру
ептілік және дағды қалыптастыру әдісі;
білімді қолдану, пайдалану әдісі;
Оқу сабақтарының түрлері :
(№ 4 Қосымша )
Тесттің төрт түрлі формасы бар: 1. Ашық тест тапсырмалары. 2. Жабық тест тапсырмалары. 3. Сәйкестік белгілейтін тапсырма. 4. Ақиқатты белгілейтін тапсырма. Ашық тест тапсырмаларында дайын жауап берілмейді. Оқушы қажетті жауапты тауып берілген тұжырымға қосып жазады
Тест түрлері:
1.Алдын ала сұрыпталған сұрақтар мен дайын жауаптар беру. Мысалы:

Сұрақтар
Жауаптар
1.
«География» сөзінің мағынасы
«жерді сипаттап жазу»
2.
Арктикалық белдеу
Жер шарының ең солтүстігіндегі географиялық белдеу.Солтүстік полюстен шамамен 70º с.е.дейін
2.Алдын ала берілген сұрақтар мен жауаптар бойынша Жабық тест, яғни тек қана сұрақтар беріледі, жауаптары жоқ. Оқушылар өздері бос торға есіне сақтап қалған жауаптарды жазады. Мысалы:

Сұрақтар
Жауаптар
1.
«География» сөзінің мағынасы
2.
Арктикалық белдеу.
3.
Барометр
3.Теске дайындаудың келесі түрі: Сәйкестендіру тесті, яғни сұрақтар өзгеріссіз қалады, жауаптардың орындары ауысады. Оқушылар сұрақтар мен дұрыс жауаптарды стрелка арқылы сәйкестендірулері керек. Мысалы:

Сұрақтар
Жауаптар
1.
«География» сөзінің мағынасы
Ауа қысымын өлшетін құрал
2.
Арктикалық белдеу.
«жерді сипаттап жазу»
3.
Барометр
Жер шарының ең солтүстігіндегі географиялық белдеу.Солтүстік полюстен шамамен 70º с.е.дейін
Тексерудің негізгі түрлері
5
Тәсілдер
Ұйымдастыру формалары
Жеке
Фронталды
Ауызша
Жазбаша
Жеке ауызша сұрау
Жеке жазбаша сұрау (реферат, баяндама)
Фронталды ауызша сұрау
Фронталды жазбаша тексеру жұмысы
Шығармашылықпен жұмыс жасайтын оқушылар өздері тест құрастырады. (тақырыптықтестер). Тест тапсырмалары оқушыларға білімін пысықтауға, тиянақтауға септігін тигізсе, мұғалімге оқушы білімін бағалауға көмектеседі. Тест арқылы бір сабақта бүкіл сыныпты бағалауға болады. Үй тапсырмаларын тексеруде де тест жүйесі тиімді, әр оқушыдан тексергенде уақыт кетеді, ал тестпен тексергенде сынып оқушылары толық қамтылады.
. Ашық тапсырма немесе толықтыру тесті – сөйлемдегі жетіспей тұрған сөздің көп нүктенің тиісті жауаппен алмастырады.
Мысалы:
1. Гидросфера .......…
2. … Дүниежүзілік мұхиттың ауданы.
3. Құмды шөлдерде желдің әрекетінен үйілген ,шағылға ұқсас құм төбелер.....
ІІІ бөлім: Қорытынды.
География пәні барысында тәжірибені іске асыру оқушылардың міндетті бағдарламаға кіретін тақырыптар бойынша білімдерін толықтырып дамытады.Осыған орай төмендігідей оқу-тәрбие міндеттері іске асырылады:
а)оқушылардың танымдық қызығушылығы мен қабілеттілігі дамиды; ә) эксперименттік біліктер мен дағдылары артады; б) өз бетінше білім алуға және оларды практикалық іс- әрекетте қолдануға біліктілік қалыптасады;
Жұмыс тәжірибесін тұтас сипаттауға қосымша
6
Бекмухамбетова Рыскуль Қайрикенқызы
Түсінік хат
Қазақстан Республиканың Президентінің Қазақстан халқына 1 - наурыз 2006 жылғы Жолдауында «Қазақстан әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру үшін сапалы білім берумен қамтамасыз етуіміз керек» деп атап көрсетті. Елбасының осы ұсынысын қолдай отырып, оқушыларға жан - жақты білім беріп, іргелі оқу орындарының студенттері болуына біздер, мұғалімдер, бар күш - жігерімізді салуымыз керек. Егеменді еліміздің тірегі - білімді ұрпақ. ХХІ ғасыр білімділер ғасыры болмақ. Жаға кезеңге бет бұру оңай емес. Ол үшін болашақ ұрпағын тәрбиелеу керек. Рухани жан - дүниесі бай, халқын сүйген, ата - баба жерін қадірлейтін ұрпақ қана болашақ тірегі бола алады. Білімділерді аялап тербетер, баптап өсірер тәрбие керек. Ұрпақ тәрбиесі - ел алдындағы маңызы зор міндет. Мектептің негізгі міндеттері - баланың жеке басының алғашқы қалыптасуын қамтамасыз ету, оның қабілеттілігін дамыту, оқуға деген ықыласын, іскерлігін қалыптастыру. Ол үшін ең алдымен, оқушылардың танымдық іс - әрекеттерінің маңызды жақтарына көп көңіл аудару қажет. Оқушылардың оқу үрдісіндегі танымдық жан қуаттарының оянуына түрткі болу - ол мектептегі оқытудың негізгі мәселелері. Оқушылардың белсенділігі мен танымды іс - әрекеттері арқылы шығармашылығын дамыту, қажетті жағдайда айырықша шешім қабылдай алатын жеке тұлғаны дайындау, осыған орай оқытуды ізгілендіру, мектептердің алдында тұрған міндет.
7
Физикалық география 6сынып
Алғы сөз.
Физикалық география курсынан алған білімдері табиғатты танып білуге,өмірге қажетті білім алып,білік-дағдыларын шыңдауға көмектеседі.
География пәнін 6-сыныптан бастағанда әр тарау, әр тақырыпты күнделікті оқушының әс-әрекеті арқылы жүргізіп отыру қажет.
Мысалы, «План және карта», «Атмосфера» тарауларын оқығанда сабақта картамен, географиялық алаңды пайдалана отырып сарамандық жүйеде жұмыс жүргізуге болады. Мұнда топтық, серуен, картаны оқу, георафиялық алаңмен жұмыс жүргізу оқушының география пәніне деген қызығушылығын арттыра түседі.
Оқушылар мектеп алаңында тапсырмаларды орындайды.
1-тапсырма.
Көкжиектің тұстарын анықтаңдар. Оқушылар тұсбағардың, табиғаттағы нысандардың көмегімен көкжиектің негізгі және аралық тұстарын анықтайды.

Табиғаттағы нысандарды – ағаштың, мұржадан шыққан түтіннің бағытын және флюгерді пайдалана отырып, желдің бағытын, жылдамдығын, түрін анықтаңдар.
Жел түрі
Жел бағыты
Жел жылдамдығы
3-тапсырма.
Ауа температурасына байланысты есептер
3.1. Көкшетау қаласындағы ауа температурасын анықтаңдар.
3.2.Көкшетау қаласында ауа температурасы +150 болса, 4000 м биіктіктегі ауа температурасын анықтаңдар.
4-тапсырма.
Бұлттылықты анықтаңдар.
Бұлт түрі
Сипаттамасы
Жауын-шашын түрі
Балл
5-тапсырма
Жергілікті жердің планы
1.План дегеніміз не?------------------------------------------------------------------------
2.Әңгіме бойынша шартты белгілерді пайдаланып,сызбаны құрастырыңдар?
Біз әжем екеуміз (қаладан )********шығып, (тас жол)**************мен жүріп, (өзендегі ағаш көпір)*********өттік. (Көл мен батпақты)*******айналып, (аралас орман)*********ішіндегі орманшының******(үйіне )бардық.Әжем сонда қалды. Біз Серік екуміз 1шақырым (шалғындағы соқпақ жол) *****мен (жеміс бағына)*****барып алма жинадық.
6тапсырма
Жанартаулар мен ыстық бұлақтар,гейзерлер
Кесте.
Жанартау
Қай материкте
Абсолютті биіктігі
Сөнген,сөнбеген
Везувий
Кракатау
Казбек
Ключи Шоқысы
Климанджаро
7тапсырма.
Таулар мен таулардың биіктіне қарай бөлінуі.
Алтай мен Мұғалжар тауын салыстыра отырып,кестені толтырыңдар.
9
Нысананың аты
Геогр.орны
Жоталары
Ескі/жас тау
Орташа биіктігі м
Ең биік жер м
Мұғалжар
Алтай
8тапсырма.
Гидросфера
Экологиялық есеп Пәтердегі су краннан дұрыс жабылмаса 6 минутта 1 стакан су ағады. Осылай тұра берсе 1 сағатта және 1 тәулікте қанша литр су бекерге ағып шығын болады? Шешуі: *60= 10 стакан 24*10=240 стакан
9тапсырма.
Көлдер
Мына көлдерді суреттке қарап сипаттаңдар.
10тапсырма
Арал теңізінің экологиясы
10
11тапсырма:
Көлдердің пайда болуына қарай топтастырыңдар.
12тапсырма.
Географиялы қабық
Табиғат кешені арасындағы байланысты көрсетіп түсіндіріңдер
11
Материктер мен мұхиттар географиясы 7сынып
Алғы сөз
Мектепте география пәні мұғалімдері үшін де көмекші әдістемелік құрал ретінде пайдалануға ұсынылады.
Осы жұмыс бойынша «Солтүстік Америка географиясы» бойынша жаңа тақырыпты меңгеру, пысықтау, қайталау бойынша білімдерін бекіту барысында өте тиімді құрал болып табылады.
Үш деңгейлік тестік тапсырмалар мен проблемалық және шығармашылық деңгейдегі тапсырмалар оқулықтағы барлық тақырыптарды, тарауларды, бөлімдерді қамтыған. Оқушылардың білімдерін байқау, бекіту мақсатында дәптерге түрлі кестелер, кескін карталар енгізілген. Олар сынып жұмысын, үй тапсырмасын орындауы мен оқушылардың өздігінен білімдерін тексеруіне мүмкіндік береді.
Еңбекте берілген материалдарды мазмұнына қарай 7- сынып оқушыларына пайдалануына маңызы зор.
Нені білу керек:
Материктің физикалық-географиялық орнын, оның материк табиғатына әсерін;
Флорида түбегінің, Мексика және Гудзон шығанағының, Үлкен Антиль аралдарының, Кариб теңізінің, Канада Арктикалық архипелагының картадағы
адам
12
орнын;
Материктің жер бедерінің негізгі белгілерін, Кордильер және Аппалачи тау жүйелерінің, Ұлы жазықтың, Миссисипи ойпатының, Орисаба вулканының картадағы орнын;
Климатының ерекшеліктерін, оның қалыптасуында төсеніш бетінің рөлін;
Макензи, Миссисипи, Миссури өзендерінің, Виннипег, Үлкен тұзды, Ұлы көлдердің картадағы орнын;
Табиғат зоналарының орналасуының өзіндік ерекшеліктерін, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін, адамның табиғатты өзгерту мысалдарын;
Негізгі халыктарын, халықтың құрылымы мен аумақтар арасында таралуын;
Ірі елдердің картадағы орнын және маңызды табиғат обьектілерін;
Нені істей алу керек:
Оқу мақсатына байланысты қажетті мазмұндағы карталарды таңдап алуға және оларды талдау негізінде, басқада географиялық ақпараттар негізінде табиғат компоненттерімен табиғат кешендерінің басты белгілерін анықтай алуы;
Карта және басқа білім көздері бойынша жер бедерінің ерекшеліктерін анықтай алуы;
Материк аумағының бір климаттық белдеуде жатқан климатын салыстыра білуі, олардың себептерін түсіндіре алуы;
Әр түрлі мазымұндағы карталарды пайдаланып жекелеген елдердің сипаттамасын жасай алуы;
Бағдарламада аталған географиялық обьектілерді картадан көрсете алуы, сонымен қатар елдер мен олардың астаналарын көрсете алуы тиіс.
13
1тапсырма.
Африка материгі.
Африкадағы Мейірімді Надежда мүйісінің бастапқы аты қалай және кейін ол неге осылай аталды
Жауаб: Бұл мүйісті португалдық теңіз саяхатшысы 1488 жылы Бартолем Диаш ашқан. Ол оны Бурь мүйісі деп атады. Кейіннен поргугалия король ІІ Жуан оның атын Мейрімді Надежан «Үміт» мүйісі деп өзгертеді себебі Осы мүйіс арқылы Үндістанға баратын жол болсын деп. Кейін Васко да Гама 1497 жылы Мейрімді Надежда мүйісін арқылы Африканы айналып өтіп Үндітанға баратын жолды тауып ІІ Жуанның арманы орындалады.
8.Африкадағы Ақ Нил өзенін неге ақ деп атайды?
Жауабы:
Ніл жер бетіндегі ең ұзын өзен оның ұзындығы 6671 км, суының алабы 2870 мың шаршы шақырым. Ол бастауын Шығыс Африка тауларынын бастау алып сағасы Жерорта теңізіне құяды. Осы сағасында ежелгі Мысыр мәдениеті қалыптасқан. Арабша атауы Аль-Бахр. Ніл ол латынша атауы. Ақ Нілді ағылшын Джон Спик ашқан. Ақ Ніл Сол жақ саласы болып келеді Собатаның етегінен басталады соңы батпақты болып лай болып ағады. Оны Бахр-аль газал деп атайды.
2тапсырма: Африканың табиғат белдемдері.
Ылғалды экватор орманы- 2,3,15,17
Саванналар белдемі-7,8,12,14,16
Шөл және шөлейт белдемі- 1,9,10,11,8
Солтүстік субтропик-4,5,6,13
1.Аспанда бұлттар сирек кездеседі.
2.Конго өзені мен Гвинея шығанағы арасында қай табиғат белдемі орналасқан.
3.Топырағы қызғылылт-сары ферролитті.
4.Өтпелі-ылғалды орман белдемі,қылқанды және жапырақты ағаштардан тұрады.
5.Қатты жапырақты орман белдемімен бқта тәрізділер.
6.Жазы ыстық,құрғақ,қысы жылы ылғалды.
7.Субэкваторлық климат белдеу жазы ыстық ылғалды қысы жылы құрғақ.
8.Топырағы қызыл-қоңыр құнарлы.
9. Температура бір тәулікте қатар өзгереді.
10.Топырағы құнарсыз. Кей жерде топырақ мүлдем түзілмеген.
.11. Негізгі жануарлары жорғалаушылар,фенак,алдакс бөкен.
12.Өсімдіктерден аса таралған баобаб шатырлы акация.
13.Климат жағдайы өте ыңғайлы,жүзім бау-бақша өсіруге.
14.Жануар дүниесі өте бай,алуан түрде кездеседі.Қорықтарды дүние жүзіндегі ең үлкен құстар сақталған.
15.Өсімдіктері көп қабабтты болып өседі.
16.Өсімдіктері көбінесе биік шөпті.
17.Жануарлардан маймылдың түрлері, горилла, шимпанзе .
18.Оазистерде құрма пальмасы,жеміс-жидектерден мақта,бидай өсіріледі.
3тапсырма: Графикалық бақылау
«Аралдар мен түбектер»
1нұсқа. –материктер
2нұсқа-мұхиттар
Торкөздерді дұрыс жауаптың ретімен сәйкестендіріп,бояңдар
14
Мына аралдар мен түбектер қай материк пен мұхитқа жатады.
Қола түбегі, Пиреней түбегі, Жаңа жер аралы, Камчатка, Мадагаскар, Аравия, Куриль аралдары, Лабрадор, Кипр аралы, Флорида түбегі
Тынық
Үнді
Атлант
СММ
Азия
Америка
Еуропа
Африка
4тапсырма.О.Америка
Оңтүстік Америкадағы қандай географиялық объектінің аты үндістер тілінен аударғанда «үлкен су» деген мағынаны білдіреді?
Жауабы: Игуасу сарқырамасын үндістер «Үлкен су» деп атаған.
10.Галапагос аралдарында болған пираттар еті деликатес болып саналатын қандай жануарлармен кеме трюмдарын толтырады екен?
Жауабы: Пілтаспақа
5тапсырма.
О.Американың «Сұрақтарын қағып ал»
І топ
ІІ топ
ІІІ топ
1) Суық ағыстың әсерінен пайда болған шөл қалай аталады?Жауабы: Атакама2) Анд тауының батыс жағалауына мұхиттың жақындығына қарамастан жауын-шашын неге аз түседі?Жауабы: Перуан суық ағысының әсері
1)Лама, кондор, шиншиллы қайда мекендейді?Жауабы:Анд2) Оңтүстік Америкаматеригін қандай климаттық белдеулер кесіп өтеді?Жауабы: экваторлық, тропиктік, субтропиктік, қоңыржай
1) Оңтүстік Американың климатын қалыптастырушы факторлары?Жауабы: географилық ендік, жер бедері, ауа массалары, мұхиттық ағыс.2) ОңтүстікАмериканың климатына жер бедері қалай әсер етеді?Жауабы: шығыс бөлігі жазықтар мен батыс бөлігі таулардың басым болып келуі

Жазықтыр
Таулы
Қатпарлы аймақ
Қатпарлы аймақтар
Платформалар
Солтүстік Американың жер бедері
19
Материктің климат
Кескін картаға материк аумағындағы
метеорологиялық
рекордтарды белгіле, себептерін түсіндір.
а) материктегі ең суық жер Доусон қаласы маңы
(63ос.е; 140об.б)
ә) Материктегі ең ылғалды жер,
6000 мм-ден жоғары.
б) Гренландиядағы ең суық жер,
-70оС.
в) Материктегі ең ыстық жер,
+57оС.
г) материктегі ең құрғақ жер, жылына
30,5мм.
20
Ішкі сулары
Алаптар бойынша Солтүстік Америка өзендерін анықта, кескін картада атлант мұхиты алабын жасыл бояумен, Солтүстік мұзды мұхит алабын қызыл бояумен, Тынық мұхиты алабын көк бояумен боя.
Картада ішкі судағы көрнекті нүктелерді белгіле.
Қоректену режимін анықта.
А) Мұздықпен қоректенетін өзендер ____________________________________
Ә) Аралас қоректенетін өзендер ________________________________________
4. Солтүстік шығысындағы көлдер пайда болуы жөнінен қалай ерекшелінеді
__________________________________________________________
5. Ұлы көлдердің орналасу ерекшеліктерін, шаруашылық әрекетінде қалай
тиімді пайдалануға болатыны туралы жаз __________________________________________________________
6. Ішкі судың молдығы жөнінен екінші орындағы материк бола тұра, ішкі судың жетіспеушілігін немен түсіндіруге болады ___________________________________________________

«Ертедегі қалалар» кестесін толтыр:
Қалалар
Отырар
Қойлық
Бозақ
Сарайшық
Саудакент
Орта ғасырлық ірі қала болған.Сырдарияның Арыс өзеніне құяр сағасында орналасқан. Аты Қанлы мемлекетінің тарихымен тығыз байланысты.
Атырау қаласына 55 шқ жерде Жайықтың оң жақ жағасында іргесі ХІ ғасырда қаланып, ХІІІ-ХIV ғасырдан гүлденген қала.
Н. Ә. Назарбаев «Ақмоланың түпкі атасы, соңғы мұрагері Астана» деп атаған , Нұра мен Есіл өзенінің қиылысқан жерінде орналасқан, ІХ-ХІІІ ғасырдағы ірі қала.
Қаратаудың солтүстігінде Байқадам кенті маңында орналасқан, VІІ-ХІІ ғ Ұлы Жібек жолы бойындағы ірі сауда және қолөнер орталығы.
Алматы облысы Сарқан ауданыңда ІХ-ХІІІ ғ Арыслан ханның ордасы болған қала.
II. Қазақстанның жер бедері, геологиялық құрылысы
және пайдалы қазбалары
1 тапсырма
Кескін картаға Қазақстанның негізгі жер бедерін - жазықтар мен аласа тауларды, биік тауларды түсір, қорытынды шығар
2 тапсырма
Сәйкестікті тап:
Алтай тауы
Хан Тәңірі
6995 м
Сауыр тауы
Бесбақан
4622м
Қарақия ойысы
Үлкен Боқтыбай
657 м
32
Тарбағатай тауы
Бессаз (Мыңжылқы)
2176 м
Жоңғар Алатауы
-132 м
Тянь – Шань тауы
Тастау
2992 м
Сарыарқа
Мұзтау
4506 м
Мұғалжар
Сарышоқы
1606 м
Маңғыстау
Талғар
4976м
Қалба жотасы
Мұзтау
3816 м
Іле Алатауы
Бесшоқы
556 м
Қаратау жотасы
Ақсораң
1565 м
3 тапсырма
Қазақстан жерінің геологиялық даму тарихы таблицасын толтыр
Эралар
Қатпарлықтар
Тектоникалық құрылысы
Жер бедері формасы
Архей мен протерезой
Байкал
Палеозой
Каледон
Герцин
Мезозой
Мезозой
Кайнозой
Альпі
4 тапсырма
Біздің еліміз пайдалы қазбаларға бай . Қазақстанда пайдалы қазбалардың 6000 кен орны белгілі. Кескін картаға рудалы және жанғыш пайдалы қазбалардың кен орнын түсір.
5 тапсырма
Дұрыс па? (пікір сайыс ойыны)
1. Қазақстанның ең биік нүктесі - Хан Тәңірі.
2. Ең төмен нүктесі – -28 м Каспий ойысы.
3. Қазақстанның жер бедерінде таулар басым . олар Қазақстан жер бедерінің 90% алады.
4. Батыс Сібір жазығы түгел Қазақстан жерінде орналасқан.
6 тапсырма
Жауабын тап
1. Орал тауы мен Еділ өзен арасында орналасқан қырат.
(Жалпы Сырт)
2. Сарысу өзені мен Балқаш көлі, Шу өзені мен Сарыарқа аралығында орналасқан аймақ. (Бетпақдала)
3. Биіктігі 340 м Мұзбел жоны қайда орналасқан? (Үстірт)
4. Гипс, мұнай, ас тұзы, тұз күмбездерімен көмкерілген ойпат. (Каспий бойы ойпаты)
7 тапсырма
Адасқан нысандарды тап:
Батыс Сібір
Тау
Зайсан
Қақпасы
Қаратал
Жазық
Алтай
Өзен
Торғай
Көл
Тұран
Қырат
Жалпы Сырт
Орал
Өзен
33
Лепсі
Тау
Балқаш
Жазық
8тапсырма Сиқырлы сандардың шешімін тап
1565
4973
6995
657
4506
622
3816
2992
556
9 тапсырма
Пайдалы қазбаларды сәйкестендіру
Шығыс Еуропа жазығы
Мұнай, табиғи газ
Батыс Еуропа жазығы
Темір кені
Тұран жазығы
Мұнай, газ, тұз
Сарыарқа
Тас көмір, мыс
Орал
Хромит рудасы
Алтай
Полиметалл кені
Сауыр – Тарбағатай
Қоңыр көмір
Жоңғар Алатауы
Тас көмір, қоңыр көмір
Тянь –Шань тауы
Полиметалл, фосфорит
10тапсырма
Мына терминдерге түсінік бер:
Климат
Циклон
Атмосфералық қысым
Антициклон
Изотерма
Изогиета
Метеоралогия
Психометр
Тропосфера
Атмосфералық фронт
11 тапсырма
Сәйкестендір:
Гигрометр
Жауын – шашын өлшегіш
Барометр
Анемометр
Термометр
Жауын - шашын мөлшерін
Желдің жылдамдығын
Атмосфералық қысымды
Ауа температурасын
Ауа ылғалдылығын
12тапсырма
Сәйкес жауабын тап:

Тапсырма
жауабы
1
Ұшақ әуежайдан көтерілгенде жердегі ауа температурасы +180 болған. 4 шақырым биіктікте ауа температурасы қанша болады?
-60С
2
Теңіз деңгейіндегі ауа температурасы +300С болса, 2 шақырым биіктікте температура қаншаға тең?
+180С
3
Орташа тәуліктік температураны тап: Егер
Уақыт
12
18
24
Ауа t0
+30С
+60С
+30С
00С
+30С
IV. Қазақстанның ішкі сулары
1 тапсырма
1) Сәйкестендір: «Өзендер қай алапқа кіреді?»
Алаптар
Өзендер
34
Солтүстік Мұзды мұхиты
Іле , Аягөз
Балқаш - Алакөл
Сырдария, Шу
Каспий
Есіл, Ертіс
Арал
Жем, Жайық
2) Мемлекеттік маңызы бар су электр станциялары
Өзен
су электр станциялары
Ертіс
Шардара
Сырдария
Қапшағай
Іле
Бұқтырма
2 тапсырма
«Иә» не «Жоқ » ойыны
1) Қазақстанда ірілі - ұсақты 85000 өзен бар
2) Ертіс, Есіл, Тобыл өзендері Арал теңізіне құяды.
3) Сырдария өзені Каспий теңізі алабына жатады.
4) Астана қаласы Есіл өзенінің жағасында орналасқан.
5) Ертіс – Қазақстанның ең ірі өзені.
3 тапсырма
Географиялық диктант
1. Бұл өзен тау мұздықтарынан басталып, солтүстік – шығысқа қарай ағып, үлкен көлге келіп құяды. Су шығынының жаз бен көктем мезгіліндегі үлесі 47% . Еліміздегі ең лайлы өзен. Лайлығы - 1200г/м3. Қазақстан аумағында бір ғана саласы бар. Жағалауында халық тығыз қоныстанған және суармалы егіншілік жақсы дамыған. Бұл ............ өзені ............... алабына жатады.
2. Жыл бойы суы мол болады. Өзеннің орта ағысы Қазақстан жерімен өтеді. Өзен бойында ірі бөгендер мен су электр станциялары көп салынған. Бұл өзен халық шаруашылығы үшін өте маңызды рол атқарады. Өзеннің барлық бөлігінде кеме жүзуге қолайлы. Өзен суы Орталық Қазақстанның және Шығыс Қазақстанның өндіріс орындарын сумен қамтамасыз етеді.
..................................... алабына жататын .................... өзені Қазақстанның ірі өзені болып саналады.
3. Суының молдығы жөнінен елімізде үшінші орын алады. Негізінен қар және мұз суымен қоректенеді. Өзен алабындағы тау өзендерінде тасқын жиі болып тұрады. Басында тау өзені болғанымен орта және төменгі ағысында жазық өзенге айналады. Өзеннің Қазақстан жеріндегі ұзындығы 815 км. Өзен алқабында еліміздегі ең ірі қала орналасқан.
Бұл ........................ өзені ...................... алабына жатады.
4. Еліміздегі бұл өзен солтүстіктен оңтүстік бағытқа қарай ағады. Жылдық су шығынының 80% көктем мезгіліне келеді. Өзен өте бағалы бекіре балығымен әйгілі. Бұл өзеннен Жем мұнай кәсіпшілігі су құбыры тартылған. Өзен атырауы екі тармаққа бөлінген. Өзен жағалауында құм, саздан түзілген биік жарқабақтар көп.
..........................өзені ............................. алабына жатады.
4 тапсырма
Бұл қай өзен?
Өзен
Су шығыны
Салалары
Қоректенуі
Еліміздегі ұзыңдығы
Өзен
бастауы
Сағасы
960 м3/с
Үлбі, Шар, Бұқтырма
Аралас
1700 км
Алтай
Обь
400 м3/с
Самара , Ор, Ойыл ,
Қар суы
1082 км
Орал
Каспий
35
Сағыз
673 м3/с
Арыс, Түрген, Талғар
Қар, мұз
1400
Тянь-Шань
Арал
464 м3/с
Күрті , Шілік
Қар, мұз
815 км
Тянь-Шань
Балқаш
5 тапсырма
Кестені «+» бойынша толтыр

Көлдер
Ағынды
Тұйық
1.
Каспий
2.
Арал
3.
Зайсан
4.
Балқаш
5.
Марқакөл
6.
Қорғалжын
Біз және Жер
Оқушыларда Жердің шар тэрізді екендігі,ғаламшардың Күнді айнала қозғалатындығы және жер қыртысының қүрылысының ерекшелігі туралы білімді дамыту
Тест сұрактары
1. Жер қай уақытта пайда болған ? а/ шамамен4,5 млрд жыл бүрын? б/ 3,5
с/ 3 млрд жыл бүрын? 2.Жердің Күннен ара қашықтығы қанша ?
а/ 150 млн км
б/ 100 млн км
с/ ІЗОмлнкм 3 .Жер күнді қандай жылдамдықпен айналады?
а/ 60 км.сек.
б/ 30 км.сек.
с/ 50 км сек 4.Экватор дегеніміз не?
а/ ең үзын параллель
б/жерді екі жарты шарға бөліп жатқан сызық с/ендік.
5.Экватордың үзындығы қанша? а/ 50000 км 6/40000 км с/ЗООООкм
б.Жердің қанша бөлігін қүрлық алып жатыр? а/30 пайыз
6/29 пайыз с/ 40 пайыз
7.Ең бірінші дүние жүзін қай кемемен қай елдің теңізшісі айналып
36
шықты?
а/Х..Колумб
б/А.Веспуччи
қыртысы қалыптасқан.Жердің ішкі күштері эсерінен біртіндеп пайда болған жарықтар бойымен магмалдық жыныстардың жоғары көтерілуінен жаңа қабат пайда болып,жер қыртысын қалыңдатты.
Литосфера және жер бедері бойынша тест сұрақтары
1 .Мантияның қалыңдығы
А)3500
Б)2900км
В)1800км
2.Жер ядросының радиусы
А)3500км
Б)2900км
С)2500км
З.Жердің толық ішкі құрылысы А)литосфера Б)мантия жэне ядро С)литосфера,мантия,ядро
4.Градус торы бар алғашқы картаны жасаған ғалым
А)Х.Колумб
Б)Эратосфен
С)Ф.Магеллан
5 .Жердің ортасынан экваторға дейінгі арақашықтық
А)6378
Б)6359км
С)6375км
б.Жер бетінің жалпы көлемі А)540млн км Б)600млн км С)510млн.км
7.Жер бетінің көрінісі қалай аталады?
А)таулар
Б)жер бедері
С)қыраттар
8.Мантия ортасында орналасқан жердің ішкі бөлігі
А)магма
Б)кратер
С)ядро
9Жер бедерінің эркелкі болуының басты себебі А)адамның шаруашылық эрекеті Б)сыртқы күштердің эсері С)ішкі жэне сыртқы күштердің өзара эсері ІО.Жер қыртысының максимальді қалыңдығы А)80 км Б)8000км С)800км
11.Литосфералық тақталардың шекарасы?
А.платформа
Б.Сейсмикалық белдеу
С.Қалқандар
12.Жер сілкінуді зерттейтін ғылым?
37
А.Геология
Б.Экология
С.Сейсмология
ІЗ.Литосфера....
А.Жер қыртысы мен мантияның жоғары қабатынан тұратын жер қабығы Б.Материктің жер бедері С.Топырақ жамылғысы
Н.Жердің ең қатты ыстық тереңдігінен «көтерілген» зат?
А.шөгінді тау жынысы
Б.метаморфты тау жынысы
С.магмалық тау жынысы
15.Жанартаулық эрекеттердің бір көрінісі? ч
А.гейзер
Б.минералды сулар С.жер асты сулары
Жауабы
1-6, 2-а, 3 с, 4-6, 5-а, 6-с, 7-6, 8-с, 9-с, 10-а. 11.6 12.с ІЗ.а 14.с 15.а
ГЕОГРАФИЯ 6-сынып
I тарау. ЖЕР- КҮН ЖҮЙЕСІНІҢ ПЛАНЕТАСЫ
1. Табиғат денелері мен қүбылыстарының Жер бетінде таралу заңдылықтарь және олардың себептерін зерттейді
А) физикалық география В) экономикалық география С) Жалпы физикалық география и) аймақтық физикалық география Е) элеуметтік география
2. Жер беті табиғатын: материктерге, материк бөліктеріне, елдерге бөліп қарастырады
А) физикалық география В) экономикалық география С) жалпы физикалық география Б) аймақтық физикалық география Е) элеуметтік география
3. Б. з. II гасырында грек ғалымы дүние жүзі картасын салды
А) Птоломей В) Бехайм С) Эратосфен О) Геродот Е) Магелан
4. 1845 жылы Орыс география қоғамы қүрылған қала
А) МоскваВ) Санкт- Петербург
С) Архангельск Б) Киев Е) Краснодар
5. Бүкіл Батыс жарты шарды алып жатқан Америка дүние бөлігінің ашылуы төмендегі есімнің эспедициясынан басталады
38
А) Америго де Веспучи В) Магелан С) Колумб В) Бейхам Е) Птоломей
6. Соңғы кезге дейін адамдар Марспен қатар бүл планетада қандай да тіршілік бар деп сенген
А) Сатурн В) Уран С) Нептун Б) ПлутонЕ) Шолпан
7. Марс планетасының бетіндегі температура төмендегі температурадан көтерілмейді
А) -29°С В) -85°С С) -22°С Б) -80°С Е)-97°С
8. Жер жылына бір рет орбитадагы ең алыс нүктесіне барады А) 5 шілде В) 22 наурыз С) 3 қаңтар
Б) 31 желтоқсан Е) 1 қаңтар
9. Антарктиданың табиғатын зерттеу үшін ғылыми станцияларын орнатты
А)8елВ)10елС)12ел 0)14елЕ)16ел
10. XV ғасырдың соңы мен XVII ғасырдың ортасының аралығы тарихта
А) «Орта ғасырлар тарихы» В) «Қайта өрлеу тарихы» С) «Американы ашу кезеңі» Э) «¥лы географиялық ашулар» Е) «Жаңа дэуір»жер
11. Күнге ең алыс айналатын планета А) Сатурн В) Уран С) Нептун
Э) ПлутонЕ) Марс
12. Шолпанның бетіндегі температура
А) 220 С В) 300 С С) 450 С В) 500 С Е) 600 С
13. Жер- Күн жүйесіндегі бірден- бір тіршілік пайда болған планета. Оған Күн жүйесіндегі орнымен бірге қалың қабаттың болуы себеп. Бүл
А) газ В) литосфера С) гидросфера О) биосфера Е) атмосфера
14. Жердің радиусы
А) 4590 км В) 5230 км С) 6371 км В) 7562 км Е) 8965 км
15. «Жер шар тәріздес» деген пікірді үсынды
А) парсылықтар В) египеттіктер
С) римдіктер Б) гректер Е) аккадтықтар
16. Өнеркэсіп пен ауыл шаруашылығы түрмысы, көліктің, халықтардың орналасу заңдылықтарын зерттеу
А) аймақтық физмкалық география В) экономикалық география
С) әлеуметтік география
П) жалпы физикалық география
Е) физикалық география
17. Жерді қоса есептегенде 9 ірі аспан денесі айналып жүретінді білесіңдер. Олар- планеталар. Грек тілінен аударғанда планета, ол
А) із, жол В)диск С)орбита 0)кезбе Е) жер
39
18. Б. 3. Б. III ғасырда Жерді сипаттауға арналған «География» еңбегінің авторы
А) Геродот В) Магелан С) Птоломей Б) Эратосфен Е) Колумб
19. XV ғасырдың атақты неміс картографы өз глобусында Еуропа, Азия, Африканы бейнелеген
А) Колумб В) Магелан С) Птоломей Б) Эратосфен Е) Бехайм
20. Антарктиданы жауып жатқан мүз жамылғысының орташа қалыңдығы
А)1700 м В)4000 м С)60 м Б)20040 м Е) 400 м
21. Күнге ең жақын айналатын планета
А) Шолпан В) Жер С) Меркурий Э) Марс Е) Плутон
22. Жер экваторының үзындығы
А) 40000 км В) 52200 км
С) 6371 км Э) 7520 км Е) 8965 км
23. Шолпандағы атмосфераның тіршілікке зиянды көмірқышқыл газының пайыздық қүрамы
А) 69% В) 73% С) 89% В) 97% Е) 100%
24.1519- 1522 жж. Испаниядан шыққан Фернанд Магеланның экспедиңиясының мақсаты
А) дүние жүзін айнала жүзу
В) Индияга апаратын жолды ашу
С) «жер- шар тэріздес» деген пікірді дэлелдеу
Э) Американы материгін ашу
Е) Испанияга азық- түлік экелу
25. Жер жылына Күнге бір рет жақынырақ келеді
А) 1 қаңтар В) 22 наурыз С) 3 қаңтар В)31 желтоқсан Е) 5 шілде
26. Тұңгыш рет дүние жүзін айнала жүзді А) Бейхам В) Магелан С) Колумб
Б) Эратосфен Е) Птоломей
27. Жер шарында ең соңынан ашылған материк
А) Еуразия В) Африка С) Азия В) Антарктида Е) Америка
28. Колумбтың 3 кемесі Испаниядан шығып, Атлант мүхитымен батысқа қарай беттеді
А) 1492 жылы В) 1495 жылы С)1498 жылы Б) 1519 жылы Е) 1522 жылы
29. Планеталардың Күн төңірегіндегі жолы қалай аталады
А) планета В) кезбе С) орбита О) Жер Е) диск
30. Күн жүйесіне 9 ірі планетадан басқа көптеген үсақ денелер кіреді. Олар
А) метеорлар, кезбелер
40
В) жүлдыздар, метеорлар, астероидтар
С) кезбе, орбита, метеор
Э) қүйрықты жүлдыздар, метеорлар, астероидтар Е) диск, астероид
ГЕОГРАФИЯ 6- сынып
II тарау. ПЛАН ЖӘНЕ КАРТА
1- нүсқа
1. Бағытты анықтау дегеніміз А) ауа температурасын анықтау
В) жоспар кұру С) төбе биіктігін анықтау
Б^затты анықтаганга дейінгі арақашықтықты өлшеу
Е) көкжиек тұстарын анықтау
2. Азимут «А» әрпімен белгіленеді де, жанына мөлшері қойылады
А) километр В) метр С) грамм О) градус Е) миллиметр
3. Тұсбағардың циферблатында 270°
А) солтүстік В) шыгыс С) оңтүстік V) батыс Е) белгіленбейді
4. Онша үлкен дәлдік қажет болмаған жағдайда қашықтықты анықтайды
А) картамен В) көзбен С) қадаммен О) қолмен Е) шамамен
5. Кейде қашықтықты барып жатпай- ақ көз мөлшермен анықтау қажеттігі туып қалады, үйдің терезесі көрінеді
А) 5 км В) 2 км С) 3 км Э) 4 км Е) 500 м
6. Қашықтықты арнайы есептеп жатпай- ақ бірден анықтау үшін қолданады
А) масштаб В) сан масштаб С) атаулы масштаб Ц) сызықтық масштаб Е) топографиялық картадагы масштаб
7. Жер бетінің қағазға кішірейтіліп түсірілген нүсқасын атайды
А) азимут В) план С) жоба
Э) шартты белгілер Е) елді мекен
8. Жер бетіндегі кез келген нүктенің басқа бір нүктеден биіктік айырмасы аталады
А) абсолют В) биіктік С) горизонт В) салыстырмалы биіктік Е) вертикаль
9. Шағын жерді планға түсіру үшін қолданады
А) көлденең сызықтар эдісін В) айнала нысаналау әдісін С) айналып шығу эдісін Э) қорытынды жүмыстарды Е) дайындық жүмыстарды
10. Жер бетіндегі нүктенің бастапқы меридианнан градус есебімен алынган қашықтыгы
А) нысан меридиан
В) географиялық ендік
С) географиялық координаталар
41
Б) Гринвич меридианы
Е) географиялық бойлық
11. «Карта» сөзін грек тілінен аударғанда
А) жол В) шектеуші С) бірге Б) толық Е)табақ
12. Азимут төмендегі градустың аралығында өлшенеді
А) 0° В) 90° С) 180° В) 270° Е) 360°
13. Азимут сөзін араб тілі «ас- сумут»- тан аударғанда
А) жол В) кезбе С) өлшеу Б) анықтау Е) жүру
14. Түсбағардың циферблатында 0°
А) солтүстік В) шығыс С) оңтүстік Э) батыс Е) белгіленбейді
15. Кейде қашықтықты барып жатпай- ақ көз мөлшермен анықтау қажеттігі туып қалады, жеке үй көрінеді
А) 5 км В) 4 км С) 3 км О) 2 км Е) 500 м
16. Планның немесе картаның масштабы сөзбен де жазылады. Мысалы: 1 см- де-100 м деп көрсетіледі. Ол
А) масштаб В) сан масштаб
С) атаулы масштаб Э) сызықтық масштаб
Е) топографиялық картадағы масштаб
17. Картада объектілерді белгілейді
А) жазумен В) фигуралармен С) суретпен ^) фотомен Е) шартты белгілермен
18. Тянь- Шаньдағы Хантәңірінің теңіз деңгейінен биіктігі
А) 132 м В) 4506 м С) 6995 м В) 3630 м Е) 1500 м
19. ¥сақ масштаб
А) 1:2 000 000 В) 1: 1 000 000
С) 1:10 000 V) 1: 500 Е) 1:250
20. Жер қыртысының бетіндегі ой- қырларының жиынтыгы аталады
А) жер қыртысы В) жер қабаты С) жазық Б) ойпат Е) жер бедері
21. Жергілікті жердің планында, топографиялық картада жер бетінің ой- қыры бейнеленеді
А) бергштрих В) горизонталь сызықтар С) көлденең сызықтар Э) сандармен Е) суреттермен
22. Ауа райы болжамы жасалатын карта
А) топырақ картасы В) ауа температурасы
С) Циклон жэне антициклон қозгалысы картасы Б) физикалық карта Е) синоптикалық карта
23. Ірі масштабты карта А) топографиялық
В) топографиялық шолу
С) шолу карталары
Э) географиялық карталар Е) пландар
42
24. Кейде қашықтықты барып жатпай- ақ көз мөлшермен анықтау қажеттігі туып алады, жеке ағаш жэне жеке адам көрінеді
А) 5 км В) 4 км С) 3 км О) 2 км Е) 500 м
25. Нүктенің Жер бетіндегі орнын белгілейтін шамалар
А) ендік В) бойлық С) меридиан 0)белдеуЕ)координаттар
ГЕОГРАФИЯ 6- сынып
II тарау. ПЛАН ЖӘНЕ КАРТА
II- нүсқа
1. Белгілі бір затқа қарай жүргізілген бағыт пен солтүстік бағыттың арасындағы бүрыш
А) көкжиек В) градус С) азимут Э) сызық Е) планус
2. Толық шеңбер 360°-тан түрады. Соған сэйкес түсбағардың циферблаты бөлінген
А) 0°-қа В) 90°-қа С) 180°-қа ТУ) 270°-қа Е) 360°-қа
3. Жер бетіндегі қашықтық өлшенеді
А) таспамен, өлшеуіш ашамен В) азимут бойынша С) қадаммен V) түсбағармен Е) карта арқылы
4. Бейтаныс жерді бағдарлау үшін ең алдымен табу керек
А) компас В) көкжиек түстарын С) Күнді Э) Темірқазық жүлдызын Е) көмек көрсете алатын адамды
Түсбағардың циферблатында 90° А) солтүстік В) шыгыс С) оңтүстік Э) батыс Е) белгіленбейді
Кейде қашықтықты барып жатпай- ақ көз мөлшермен анықтау қажеттігі туып қалады, үйдің терезесі көрінеді
А) 5 км В) 4 км С) 3 км В) 2 км Е) 500 м
7. Жер бетінде өлшенген қашықтықты қағазға түсіргенде қанша рет кішірейтілгенін көрсететін бөлінек
А) масштаб В) сан масштаб
С) атаулы масштаб Б) сызықтық масштаб
Е) топографиялық картадағы масштаб
8. Алтайдағы Ақтаудың теңіз деңгейінен биіктігі А) 132 м В) 4506 м С) 6995 м Б) 3630 м
Е)1500м
9. Жер бетінде салыстырма биіктіктерді анықтайды А) таспа В) өлшеуіш аша С) деңгейлегіш
Э) түсбағар Е) барометр
10. Жолға жақын, екі қапталда орналасқан заттарды планға түсіру үшін қолданады
А) көлденең сызықтар әдісін В) айнала нысаналау әдісін С) айналып шығу эдісін Б) қорытынды жүмыстарды Е) дайындық жүмыстарды
43
20.
11. Картада 0 метрден төмен жатқан жерлер боялады
А) жасыл В) қою жасыл
С) солғын жасыл Э) сарғыш Е) қоңыр
12. Латын тілінен аударылғанда «планус»
А) жол В) өлшеу С) жалпақ, тегіс V) көрініс Е) жазу
13. Жер бетіндегі нүктенің мүхит немесе теңіз деңгейінен бастап есептелінетін биіктіктігі аталады
А) абсолют В) биіктік С) горизонт Б) салыстырмалы биіктік Е) вертикаль
14. Ендік экватордан полюстерге қарай градустар аралығында есептелінеді
А) 0°- 90° В) 0° - 180° С) 90° - 180° В) 180°-260° Е) 270°- 360°
15. Жер бетіндегі барлық нысандар- жер бедері, жер бетіндегі сулар, өсімдіктер, елді мекендер, қатынас жолдары, шекаралар, шекаралар, өнеркэсіп пен ауыл шаруашылыгының кейбір көріністері бейнеленетін үлкен топ
А) картада
В) жалпы географиялық карталар С) топографиялық карталар Б) тақырыптық карталар Е) Дүние жүзінің саяси картасы
16. Картада 0- 200 аралығында жатқан жерлер боялады
А) жасыл В) қою жасыл С) солғын жасыл Б) сарғыш Е) қоңыр
17. Кез келген объектілердің географиялық орнын анықтауға болады
А) масштабпен В) көзбен С) компаспен Б) картамен Е) сызбамен
18. Мүхиттар, теңіздер, көлдер көгілдір немесе көк түске боялады. Бояудың реңі өзгереді
А) орналасуына байланысты
В) көлеміне байланысты
С) су асты жер бедеріне байланысты
Э) суының түздылығына байланысты
Е) тереңдікке байланысты
19. Табиғи және қоғамдық қүбылыстардың жеке бір түріне арналған карталар
А) климаттық В) топырақ С) өсімдік Э) саяси Е) тақырыптық
20. Ірі масштаб
А) 1: 2 000 000 В) 1: 1 000 000
С) 1:10 000 Б) 1: 500 Е) 1:250
21. Саяси картадағы түстер мемлекеттің несін білдіреді
А) басқару түрін В) экономикалық жағдайын С) халқын Б) территориясын Е) орналасуын
44
22. Климаттық картада желдің бағытын көрсетеді
А) бояу В) сан С) жазу Б) стрелка Е) сызықтар
23. Қарақия ойысының теңіз деңғейінен биіктігі
А) 132 м В) 4506 м С) 6995 м О)3630м Е) 1500 м
24. Жер бетінің шағын бөлігінің қағазға белгілі бір масштабқа сәйкес кішірейтіліп, шартты белгілермен түсірілген бейнесі
А) карта В) жоба С) жоспар V) план Е) физикалық карта
25. Жер бетіндегі полюстен полюске дейін ойша жүргізілген сызық
А) белдеу В) меридиан С) координаталар Ц) ендік Е) бойлық
ГЕОГРАФИЯ 6- сынып III тарау. ЖЕР ҚАБАТЫ. ЛИТОСФЕРА
I- нүсқа
1. Жердің ең сыртқы қабаты
А) топырақ В) мантия С) жер қыртысы V) ядро Е) қү_м
2. Материктік жер қыртысының қалыңдығы жазықтарда
А) 30- 40 км В) 70- 80 км С) 5- 10 км В) 2900 км Е) 3500 км
3. Жер қыртысын толтырып жатқан табиғи денелер аталады
А) Менделеев кестесі В) пайдалы қазбалар С) табиғи байлық Ц) тау жыныстары Е) минералдар
4. «Магма» грек тілінен аударылғанда
А) жол В) бу С) былғама, қойыртпақ Э) шапан жамылғы Е) тас
5. Суға түрлі заттар араласып, ериді. Теңіз бен көл тартылғанда олар түнып, жер қабатына қосылады. Мүндай жолмен пайда болады
А) магмалық В) шөгінді С) органикалық шөгінділер Б) химиялық шөгінділер Е) метаморфтық
Жер қыртысы қозгалуының түрлері А) 2 В) 3 С) 4 В) 5 Е) 6
Жер қыртысының баяу көтерілуі мен шөгуі жер бетінің географиялық жағдайларын озгертеді. Мәселен, теңіз жағалаулары айналады
А) қүрлыққа В) шығанақтарға
С) көлдерге Э) аралдарға Е) түбектерге
8. Тау түзілу жер бетінде жиі болатын қүбылысқа әкеп соғады
А) жартастардың күлауына
В) селге С) цунамиге Б) жер сілкінісіне Е) опыруларға
9. Жер сілкіну ошағының үстінде орналасқан жер бетіндегі нүкте А) кратер В) эпицентр С) лава Б) көмей Е) гейзер
10. Жер қыртысының қозғалысын өлшейтін қүрал А) гигрометр В) анемометр
С) термометр и) барограф Е) сейсмограф
11. Литосфера дегеніміз А) Тау жыныстары
В) Жер қыртысы мен мантияның жоғары қабатынан түратын жерлердің қабаты С) топырақ жабындысы
Б) материктердің жер бедері Е) биік таулы аймақ
12. Камчаткадағы Ключи шоқысы
А) сөнбеген жанартаула В) үйқыга кеткен жанартаулар С) сөнген жанартаулар Э) жанартау Е) белдеу
13. Жер бетінің маңайындағы жазықтардан оқшау көтеріліп жатқан, қатты тілімденген биік бөліктерін атайды
А) жанартаулар В) таулар С) шатқал V) ойпат Е) үстірт
14. Биіктігі 1000 м- ден 2000 м- ге дейінгі тауларды айтады
А) кішкентай таулар В) үлкен таулар С) аласа таулар Э) орташа биік таулар Е) биік таулар
15. Сауыр тауларының ең биік жері- Мүзтау А) 8848 м В) 8000 м С) 7439 м
В) 6995 мЕ) 3816 м
16. Қатпарлы тауларға жатады
А) Гіамир, Тянь- Шань
В) Алатау, Күнгей Алатау
С) Кавказ, Гималай,
В) Альпы, Кавказ, Кордильер
Е) Бештау, Аюдаг
17. Биіктігіне қарай Кавказ, Алтай, Тянь- Шань, Жоңғар Алатауы жатады
А) кішкентай тауларға В) үлкен тауларга
С) аласа тауларға Э) орташа биік тауларга Е) биік тауларға
18. Су мен ауаның әсерінен таулардың өзгеруі аталады
А) үгілу В) физикалық үгілу
С) химиялық үгілу Э) органикалық үгілу Е) бүзылу
Теңіз деңгейінен есептегенде биіктігі 200 м- ден төмен жазық А) тегіс жазық В) төбелі жазық С) ойпат Э) үстірт Е) қырат
Солтүстік Арал маңында, Қызылқүмда, Каспий маңы ойпатында, Оңтүстік Балқаш маңында таралған
А) сайда В) жыралар С) шағыл Э) барқан Е) төбе
21. Кеменің жүзу бағытында тереңдікті тез және үздіксіз өлшейтін қүрал
А) нивелир В) эхолот С) деңгейлеткіш Б) гидрометр Е) борометр
22. Биіктігі 7439 м Жеңіс шыңы
А) Гималай тауларында орналасқан В) Тянь- Шань тауларында орналаскан С) Орал тауларында орналасқан Б) Памир тауларында орналасқан Е) Мүгалжар тауларында орналасқан
23. Бүрын теңіз түбі болып, кейін көтерілудің нәтижесінде пайда болған жазық
А) ¥лы Қытай жазығы В) Ла- Плата
С) Каспий маңы ойпаты ^) Месопотамия Е) Декан үстірті
24. Барқандар желдің эсерінен жылжып, көшеді. Шағын барқандар жылына
46
жылжиды
А) 15-20 м В) 100-120 м С)100-200 м Б 30-40 м Е) 200-300 м
25. Мүхит түбінің ең үлкен бөлігі, оның бедері жазық болып келеді
А) материктік қайраң В) материктік беткей
С) материктік қайраң О) қазаншүңқырлар Е) шүңгымалар
II- нүсқа
1. Жердің қыртысынан ірі шамамен км тереңдікке дейін мантия жатыр
А) 30- 40 км В) 70- 80 км С) 5- 10 км Б) 2900 км Е) 3500 км
2. Ядро қандай металдардан түрады
А) алтын мен күміс В) қорғасын мен шойын С) қола В) болат пен мырыш Е) темір мен никель
3. Жер қыртысы және мантияның жоғарғы кристалдық тау жыныстарынан түратын қабаты
А) литосфера В) гидросфера С) атмосфера Б) биосфера Е) тропосфера
4. Қазіргі кезде белгілі минералдардың саны шамамен
А) 3000 В) 1000 С) 2000 В) 3500 Е) 2500
5. «Мантия» латын тілінен аударылғанда А) жол В) бу С) былгама, қойыртпақ
В) шапан жамылгы Е) тас
6. Гранит, қүм, әктас, түз, көмір, мүнай А) Менделеев кестесі В) пайдалы қазбалар
С) табиғи байлық В) тау жыныстары Е) минералдар
7. Жер қыртысының бетінде су, жел, т. б. Сыртқы күштер әсерінен пайда болған жыныстар
А) магмалық В) шөгінді С) органикалық шөгінділер В) химиялық шөгінділер Е) метаморфтық
8. Бүл қозғалыстар кезінде жер қыртыстары майысады, қатпарға бүктеледі немесе жарықтармен бөлшектенеді және сол жарықтарды бойлап ығысады
А) опырулар В) жер сілкінісі С) тау жасалу қозғалысы Б) жер қыртысының төмендеуі Е) жер қыртысының жылжуы
9. Жердің терең қойнауындағы тау жыныстары қабаттарының кенет жарылып, ығысатын жері аталады
А) кратер В) эпицентр С) лава Э) жер сілкіну ошағы Е) гейзер
10. Алматы төңірегінде жер 2 жылда
А) 1 рет В) 2 рет С)3 рет Б)4 рет Е) 5 рет
11. Жердің центрінен экваторға дейінгі ара қашықтық
А) 6378 км В) 6356 км С) 6359 км Б) 6375 км Е) 6370 км
12. Магма ошағынан жоғарыға қарай өтеді А) көмей арқылы В) кратер арқылы
С) эпицентр Б) гейзер Е) жол арқылы
13. Таулар бір- біріне жалғаса, ондаған, кейде тіпті жүздеген километрге дейін созылады. Мүндай жалгаса тізіліп жатқан таулар аталады
А) таулы өлке В) тау жотасы С) тау торабы В) қатпарлы таулар Е) тау аңғарлары
14. Биіқтігі 400 м- ден 1000 м- ге дейінгі тауларды айтады
А) кішкентай таулар В) үлкен таулар
С) аласа таулар ^) орташа биік таулар Е) биік таулар
15. Тянь- Шаньдағы Хантәңірі шыңы
А) 8848 м В) 8000 м С) 7439 м В) 6995 м Е) 3816 м
16. Қатпарлы- жақпарлы тауларға жатады А) Памир, Кордильер
В) Алатау, Күнгей Алатау С) Кавказ, Гималай, Э) Альпы, Кавказ Е) Алтай, Тянь- Шань
17. Магма жер бетіне шыға алмай, үстіңгі жауып жатқан шөгінді жыныстардың қабаты шайылып кеткеннен кейін олар түрлі ғажайып пішіндсрге айналады
А) Солтүстік Кавказдағы Бештау
В) Сауыр таулары С) Мүгалжар
Б) Камчатка түбегіндегі Ключи шоқысы Е) Гималай
18. Шыңдары үшкір, беткейлері тік, басын мүз басып жатқан таулар
А) ескі таулар В) жас таулар С) аласа таулар О) орташа биік таулар Е) биік таулар
19. Әр түрлі ағзалардың қатысуымен таулардың өзгеруі аталады
А) үгілу В) физикалық үгілу
С) химиялық үгілу О) органикалық үгілу Е) бүзылу
Абсолют биіктігі 200 м- ден 500 м- ге дейінгі жазықтар аталады А) тегіс жазық В) төбелі жазық С) ойпат Б) үстірт Е) қырат
Мүхиттардың материктерге жапсарлас өңірінде түзу бағытта немесе доға тәрізді иілген үзын жэне енсіз ойыстар
А) мүхиттық жазық В) материктік беткей
С) материктік қайраң
Б) қазаншүңқырлары Е) шүңгымалар
22. Еуразия материгімен бірге Атлант мүхитының солтүстік- шығысы және Солтүстік мүзды мүхитының үлкен бөлігі кіреді
А) Еуразия тақтасы В) Африка тақтасы С) Наска тақтасы V) Тынық мүхит тақтасы Е) Оңтүстік Америка тақтасы
Исланд тілінен аударғанда «лақ ете түсу» А) лава В) магма С) гейзер Б) бу Е) газ
Кордильер тауларының биіктігі
А) 2000 м- дан асады В) 3000 м- дан асады С) 4000 м- дан асады Б) 5000 м- дан асады Е) 6000 м- дан асады
25. Адам баласы жер бетінен қажетті тамақ өнімдерінің
А) 10 %=- ын алады В) 75 %- ын алады С) 88 %- ын алады Э) 92 %- ын алады Е) 100 %- ын алады
49
ГЕОГРАФИЯ 6- сынып III тарау. ЖЕР ҚАБАТЫ. ЛИТОСФЕРА
III- нүсқа
І.Материктік жер қыртысының қалыңдығы тауларда
А) 30- 40 км В) 70- 80 км С) 5- 10 км Б) 2900 км Е) 3500 км
2.15- 20 км тереңдікте олардың улесіне бүкіл тау жыныстарының 95 %- ы тиеді
А) магмалық В) шөгінді С) органикалық шөгінділер Б) химиялық шөгінділер Е) метаморфтық
3. Жер қыртысы орасан зор қатты тақталардан түрады. Жер серіктерінің жәрдемімен жүргізілген өлшеу жүмыстары тақталардың жылына ығысатындығын көрсетеді
А) 2-5 м В)20 см С) 5 м В) 20 м Е)2-5 см
4. Тау жыныстарын қүрайтын заттар аталады
А) Менделеев кестесі В)пайдалы қазбалар
С) табиғи байлық Э) тау жыныстары Е) минералдар
5. Магмалық жыныстардыц ішінде көп тараған
А) алтын мен күміс В) қорғасын мен шойын
С) базальт пен гранит
О) болат пен мырышЕ) темір мен никель
6. Судағы және қүрлықтағы өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтары қүрайды
А) магмалық тау жыныстырын В) шөгінді тау жыныстырын С) органикалық шөгінділерді Б) химиялық шөгінділерді Е) метаморфтық тау жыныстырын
7. Жер қыртысының баяу көтерілуі мен шөгуі жер бетінің географиялық жағдайларын өзгертеді. Мәселен, шығанақтар айналады
А) қүрлыққа В) теңіздерге С) көлдерге Б) аралдарғаЕ) түбектерге
8. Жер қыртысы мен жоғаргы мантиядағы кенет ығысу және ыдыраулардың әсерінен туатын жер
асты дүмпулері мен жер бетінің тербеле қозғалуы
А) жер қыртысының қозғалысы
В) тау түзілу С) жер қыртысы қозғалысы
Б) жер қыртысының қозғалысы Е) жер сілкіну
50
9. Жер сілкінісі қанша балдық шкаламен өлшенеді
А)10 В) 12С)50Б) 100 Е) 5
10. Қазіргі кезде географияық қабықты өзгертетін негізгі фактор
А) жер бедері В) ішкі процесс
С) климат Б) сыртқы процесс Е) антропогендік
11. Жер қыртысы қалың жер
А) мүхитта В) жазықта С) шұңғымада Э) тауда Е) материкте
12. Мезгіл- мезгіл ыстық су мен бу шапшып тұратын көз
А) магма В) лава С) кратер Б) минералды су Е) гейзер
13. Тау жоталары шоғырланып, қүрайды А) таулы өлкені В) тау аңғарларын
С) тау торабын Э) қатпарлы тауларды Е) тау аңгарларын
Жер шарындағы ең биік нүктелердің бірі- Жеңіс шыңы А) 8848 м В) 8000 м С) 7439 м V) 6995 м Е) 3816 м
Биіктігі 2000 м- ден асатын тауларды айтады А) кішкентай таулар В) үлкен таулар
С) аласа таулар Т)) орташа биік таулар Е) биік таулар
16. Жанартау атқылағанда жер бетіне шығып, үйілген күл және ірі кесек жыныстар конус түріндегі жеке тауларды қүрайды. Мысалы
А) Кавказдагы Бештау
В) Қырымның оңтүстік жағалауындагы Аюдаг
С) Мүғалжар Э) Камчатка түбегіндегі Ключи шоқысы
Е) Гималай
17. Сыртқы күштердің әсерінен тау жыныстарының өзгеруін атайды
А) ауысу В) бүзылу С) үгілу Э) тілімдену Е) кескіндеу
18. Жер бетінің аз тілімденген , тегіс немесе белесті болып келген кең алқабын атаймыз
А) тау В) жазық С) ойпат ^) шатқал Е) үстірт
19. Көбінесе қүрғақ шөлді және суық аймақтарда таулардың өзгеруі аталады
А) үгілу В) физикалық үгілу
С) химиялық үгілу Э) органикалық үгілу Е) бүзылу
20. Уақыт өткен сайын оның шыңдары мүжіліп, аласарған, көп жері тегістеліп, аласа төбелерге айналған таулар
А) ескі таулар В) жас таулар С) аласа таулар Б) орташа биік таулар Е) биік таулар
21. Мүхит түбін зерттеуге мүмкіндік бермейді
А) эхолот В) фототелекамералар С) жасанды серіктер Э) ғарыш кемелерінен зерттеу Е) нивелир
22. Су асты тауларының ең ірісі- Орта Атлант жотасы Гренландия аралығының оңтүстік түсынан басталып, Антарктида материгіне
51
дейін созылады
А) 2500 км В) 6000 км С) 8000 км В) 12000 км Е) 18000 км
23. Жер сілкіну процестері мен жанартаулар жиі болатын аудандар
А) литосфералық тақта В) таулы өлкелер
С) сейсмикалық белдеу Б) ойпат Е) тау жоталарында
24. Атлант мүхиты мен Үнді мүхитының іргелес бөліктерін қамтиды
А) Еуразия тақтасы В) Африка тақтасы С) Наска тақтасы О) Тынық мұхит тақтасы Е) Оңтүстік Америка тақтасы
25. Маттериктік қайраңнан мүхит түбіне ауысатын бөлігі. Ол 200 м- ден 2800 м- ге дейінгі тереңдікте жатады
А) енсіз ойыстар В) материктік беткей С) мүхит жазығы Э) қазаншүңқырлары Е) шұңғымалар
ГЕОГРАФИЯ 6- сынып III тарау. ЖЕР ҚАБАТЫ. ЛИТОСФЕРА
VI- нүсқа
Жердің ең орталық өзегін ядро алып жатыр. Оның радиусы А) 30- 40 км В) 70- 80 км С) 5- 10 км Б) 2900 км Е) 3500 км
Жер қабатын қүрайтын барлық тау жыныстары тегін қарай үлкен топтарға бөлінеді
А) 2 В) 3 С) 5 В) 7 Е) 4
3. Жер астынан балқып шыққан заттардан пайда болған тау жыныстары аталады
А) магмалық В) шөгінді
С) органикалық шөгінділер
Ә) химиялық шөгінділер Е) метаморфтық
4. Кварц, дала шпаты және слюда сияқты 3 минералдан түрады
А) мүнай В) түз С) гранит Б) көмір Е) қүм
5. Бүл жыныстардың ерекшелігі- көп жагдайда олардың жаншылып, тақталанған немесе магманың ыстық лебіне үшыраган өзгерістері байқалып түрады
А) магмалық В) шөгінді С) органикалық шөгінділер Б) химиялық шөгінділер Е) метаморфтық
6. Қазіргі Скандинавияның жағалары жылына шамамен көтеріледі
А) 1 см В) 3 см С) 2- 5 см В) 5 см Е) 10 см
7. Жер қыртысының баяу көтерілуі мен шөгуі жер бетінің географиялық жағдайларын өзгертеді. Мәселен, аралдар айналады
А) қүрлыққа В) шығанақтарға С) көлдерге Б) теңіздерге Е) түбектерге
8. Алматыда 1887 жылы басталған жер сілкіну созылды
52
А) 2- 3 сек В) 6 ай С) 1 жыл ^) 2 жыл Е) 3 жыл
9. Мантия ортасында орналасқан жердің ішкі бөлігі А) кратер В) жер қыртысы С) ядро Б) магма Е) эпицентр
10. Жер бетіне шыққанда үшпа заттарынан айырылған магма аталады
А) бу В) газ С) лава Б) мүнай Е) су
11. Су астындағы жанартау атқылағаннан кейін жаңа аралдар пайда болады. Мысалы
А) Жаңа Зеландия В) Гренландия С) Куриль аралдары
Б) Кариб аралдары Е) Гаваии
12. Жер асты суының температурасы жоғары болады және оның қүрамында еріген түрде әр түрлі түздар мен газдар кездеседі
А) магма В) лава С) минералды су В) кратер Е) гейзер
13. Бірге бірнеше тау жоталары келіп түйісетін жерді атайды
А) таулы өлке В) тау аңғары С) тау торабы Б) қатпарлы таулар Е) тау кешені
14. Дүние жүзіндегі ең үзын тау
А) Тянь- Шань В) Алатау С) Гималай Б) Памир Е) Орал
15. Биіктігіне қарай Қырым, Карпат таулары жатады
А) кішкентай тауларға В) үлкен тауларға
С) аласа тауларға Б) орташа биік тауларға Е) биік тауларға
16. Онша биік болмағанымен, үзындығы екі жарым мың километрге жетеді
А) Мүғалжар В) Кордильер С) Тянь- Шань таулары Б) Орал таулары Е) Памир
17. Ауа температурасының өзгеруінен және тау жыныстарының беті біркелкі қызбауынан таулардың өзгеруі аталады

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР: 1.Аванесов В.С. «Формы тестовых заданий», М-2006г. 2. География және табиғат 2007ж. № 2
3. География және табиғат. 2005ж. №2. – 59-60б.
4.Максимов Н. Физикалық географияға арналған методикалық құрал. Алматы 1979ж. – 166б.
5. Бейсенова А., Карпеков А. Қазақстанның физикалық географиясы. А., Атамұра 2004
6.Бейсенова А.С., Каймулдинова К.Д. Қазақстанның физикалық географиясы хрестоматия. А., Атамұра 2004
Скачать методички (классные уроки) для учителей по разным предметам: история, литература, физика. Как провести урок с учеником, вам поможет грамотно составленный план урока. Занятия по математике, литературе, физике, информатике, химии, психологии.
.