. Тілім барда айтылар сыр ойдағы

Мақсаты: 1. Оқушыларды өз ана тілінің қадір-қасиетін біліп, көркемдігін сезініп, сөз құдіретін түсініп, оның адам өміріндегі маңызын ұғынуға үйрету.
2. Тіл көркемдігін, байлығын, шешендігін көрсететін нақыл сөздер, мақал-мәтелдер арқылы оқушы дүниетанымын, ой өрісін дамыту.
3. Тіл тазалығын сақтау, мәдениетті сөйлеу, шешендік өнерді оқушы бойына сіңіре отыра, ана тіліне сүйіспеншілігін қалыптастыру, мемлекеттік тіл мәртебесін көтеруге атсалысуға шақыру.

Сайыстың барысы.
І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ.Негізгі бөлім.

Мұғалімнің кіріспе сөзі:
Ана тіліміздің мемлекеттік мәртебеге ие болуы, халықтық педагогиканың асыл қазынасын пайдалануға, салт-дәстүрімізді жетілдіруге мүмкіндік туғаны қазақ елі үшін зор қуаныш. Тәрбиенің негізгі құралы – тіл, ол әр ұлттың тарихи көрініс белгісі, ұлттық ой-өрісті кеңейте түсуге зор мүмкіндік туғызады. Тіл адамдардың бір-бірімен қарым қатынас жасауының ең қымбат құралы. Тіл туралы бір сөйлеммен айтып беру өте қиын. Ол көп ізденуді, ана тілінің байлығын мәдениетті түрде меңгере білуді талап етеді. Қазақ тілі қазақ халқының тілі. Қазақ тілі - өте бай, сөйлеуге оралымды, тартымды, көрікті. Қазақ тілі - өз халқымыздың тарихын, тұрмысын, мәдениетін бейнелейді. Еліміздің тәуелсізігі мен тіліміз үшін 1986 жылғы желтоқсанда қаншама ағаларымыз, апаларымыз қан төкті. Сол кісілердің арқасында тіліміз қолға алынып, қазақ халқының тарихында тұңғыш рет жүзеге асырылып жатыр.
Тіл туралы түйіндер . Ана тілін ұмытқан адам өз халқының өткенінен де, болашағынан да қол үзеді ...
Мұғалім сөзі:
Туған тілім – тірлігімінің айғағы,
Тілім барда айтылар сыр ойдағы.
Өссе тілім, мен де бірге өсемін,
Өшсе тілім, мен де бірге өшемін – деп
Ә.Тәжібаев жырлағандай, тіліміз туралы қаншама ақын жазушылар өз шығармаларына арқау еткен.
Бүгінгі сайысымыз «Тілім барда айтылар сыр ойдағы» тақырыбында өтпек. Сайысымыздың мақсаты мынандай (слайдтан көрсету
«Алғырлар» мен «Тапқырлар» топтары арасында жарыс өтеді.

1 Бекет. «Таныстыру»
Әділқазылармен таныстыру (Жауаптарға 10 балға дейін бал беру)
Ойын барысымен таныстыру
2 Бекет «Бәйге» Әр топтың 3 ойыншысы жеке-жеке жауап береді
1. Зымыран сұрақтар
«Тапқырлар «
І топқа (5сынып) 1.Табыс септігінің сұрағы (кімді? Нені?)
2.Жай сөйлем деген не?(Бір ғана тиянақты ойды білдіретін дара сөйлем)
3.Қыстырма сөздер қалай жасалады?Құрамы жағынан 1 бірнеше сөзден жасалады) (бәсе, әуелі, амал қанша)
4.Сөз деген не? Заттың атау, қимылы, сыны)
5.Шылау деген не?(өз алдына толық мағынасы жоқ сөз)

1. Бірыңғай мүшелерден соң қандай шылаулар келеді? (да,де,та,те)
2.Күрделі сөздер деген не? (Сарыарқа, ата-ана)
3.Итмұрын сөзі қандай сөзге жатады? (Біріккен сөз)
4 АҚШ қысқарған сөзінің толық атауы
5. Үстеу деген не? ((Іс-әрекеттің мезгілін, мекенін, сын-қимылын білдіретін сөз табы)

1.Күшейткіш буын арқылы жасалған қос сөзге мысал айт .Қып-қызыл
2.Кімде? неде? Қай септіктің сұрағы? (Ж.с)
3.Өнерлі сөзін 2жақта жікте Сен өнерлісің
4.Етістік сөйлем мүшесінде қандай қызмет атқарады? (Баяндауыш)
5.Есімдік деген не?(З,С.сС есімдерінің орнына жұмсалатын сөздер)

«Алғырлар»
І І топқа: (4сынып)
1.Сөз таптарын ата (З,С,С,Е)
2.Тұрлаусыз мүше деген не? (Бастауыш пен баяндауыштан басқа мүшелерді)
3.Сан есімге мысал келтір 10
4.Диолог деген не? (Екі адамның сөйлесуі)
5.Қосымшаның неше түрі бар? 2

1.Дауыссыз дыбыс түрлерін ата (Қ,Ү Ұ)
2.Тұрлаулы мүшелерді ата. (Бастауыш баяндауыш)
3. Көкшіл қандай сөз табы?( Сын е)
4. Т қандай дыбыс? (Қатаң)
5.Сөз құрамын ата (Түбір мен қосымша)

1.Етістік деген не? !с-әрекетті, қимылды білдіреді)
2. Зат есім неше жақта тәуелденеді? 3
3. –лар, лер жалғаудың қай түрі ? (көптік)
4.Оқушысың? не істеліп тұр? (жіктелген)
5.Жұрнақтың қызметі қандай? (Сөздің мағнасын өзгертеді)

ІІI Бекет. «Ғажайып төрттік»
Оң жақ.
30.Күрделі етістігі бар сөйлем айт
20.Әке көрген- ---------
Шеше көрген - --------
10.Тәуелді жалғауының 2 жағының жалғауын ата ің,-ың
40. Тіл туралы конституцияның нешінші бабында айтылған? 7-бабында
Сол жақ.
30.Тіл туралы мақал айт
20.5сағатта неше минут бар? 300
10.Сөз деген не? З атауы, қимылы, сыны,саны
40. Оқушының құқығы
ІV Бекет . «Тіл өнері»
Топтарға жалпы 3 сұрақ қойылады

1.Ата Заңы қай күні, жылы қабылданды? (1995 жыл 30 тамыз). 5сынып2 Тәуелсіздік күні қай күні және қай жылы қабылданды? (1991 жыл 16 желтоқсан).4 сынып
3.Қазақстан туралы не білесің?
4. а=12 5. Санды дұрыс оқы 5 сынып
в= 6 есе < 24002478
р-? S-? 6. Санды дұрыс жаз 5/4 сыныптар
7. 30(кв).+ 7 (кв.) =?
8. тіл туралы мақал жаз (1минутта)
Көрермендерге сұрақ
ҚР Мемлекеттік туының авторы Шәкен Ниязбеков
ҚР Мемлекеттік елтаңбаныңавторы Жандарбек Мәлібеков Шот-Аман Уәлиханов
ҚР мемлекеттік әнұранның авторлары Сөз: Ж.Нәжімеденов Н.Назарбаев
Әні: Ш.Қалдаяқов

Ойыншыларға (Әріптер арқылы тапсырма)
Жауабы қолындағы әріптен басталу керек
1.Бүгінгі ауа райы қандай?
2. Жазғы демалыста қайда бардың?
3.Табиғат қандай болады?
1.Анаңа не сыйлайсың?
2.Денсаулықты жақсарту үшін не істеу керек?
3.Қазақстан қандай мемлекет?
V Бекет«Ділмар»
Құнды сөз құнарлы ойдан туады демекші Ортақ мәтін беріледі . сол мәтін мазмұнына сай мақал тауып жазыңдар
Абай әбішті ертіп өз ауылына қайтты.Атқа мінгізбей екеуі ғана ақырын басып әңгімелесіп келеді.Сен дұрыс айтасың Әбіш жоқ жітік туралы айтқаныңның бәрі де өнімді, өрелі сөз. Бірақ саған бір сұрағым бар.Қараңғы
Кедей жұртының ең алғашқы емшісі екенсің. Сен сол қалың күпке ,халқыңа арнап ойың ,жәрдемің бар ма?- деп Абай баласына барлай қарады. Әлі оқуымды бітірген жоқпын ғой деп Әбіш ойын жия алмады.
Абай шапшаң қатып ойын аяқтады. Рас тауысқан жоқсың.Оқуыңды тауысқан соң ,халық туралы, ауыртпашылық туралы, болашақ дағдыры туралы ойладың ба? Айтшы. Оқу оқып ,қызмет етіп елге көмек бересің

Оқушылар ойланады Тіл туралы өлең оқылады

(Мәтінге сай мақалдар)
Оқусыз- білім жоқ
Білімсіз күнің жоқ
Оқу- инемен құдық қазғандай


Ән орындалады (Асылжан ,Тоғжан)

Әділқазылар бағаларын береді
Топтардың жинаған ұпайларын санап, жеңімпаздарды марапаттау.

Бекіту. «Анамыздың ақ сүтімен бойымызға дарыған тілімізді ұмыту - бүкіл ата- бабамызды, тарихымызды ұмыту» .