. 28.01.09ж.
Биология пәні.
8ә сыныбы.

Сабақтың тақырыбы:
Қанайналым жүйесі. Жүректің құрылысы.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: ағзаның ішкі орта мүшелерін еске түсіре отырып, қанайналым жүйесі мүшелерімен танысу, оның ішінде жүрек, қантамырлар, үлкен және кіші қанайналым шеңберлерімен және олардың қызметтерімен танысу.
Тәрбиелік: өздігінен ізденімпаздық, білімділік, еңбексүйгіштік, адамгершілік дағдыларын тәрбиелей отырып, салауатты өмір салтын ұстану, өз ойын айта отырып, өзгені де тыңдай білуге, алған білімін өмірге қолдана білуге тәрбиелеу.
Дамытушылық: жаңа материалды қабылдай отырып, ойлау, есте сақтау, қайта жаңғырту қабілеттерін дамыту.
Сабақтың өтілу әдісі: жаңа сабақты түсіндіру, СТО.

Сабақ жоспары:
І. Қызығушылықты ояту.
1. «Иммундық жүйе мүшелері» топтастыру.
2. «Жылдам және дұрыс» сұрақ-жауап.
ІІ. Мағынаны тану.
1. Жаңа сабақ схемасы.
2. «Түсті шаршылар» топтық жұмысы.
3. Деңгейлік тапсырмалар.
ІІІ. Ой толғаныс.
1. Сұрақтар.
2. Суреттермен жұмыс.
IV. Бағалау.
V. Үй тапсырмасы.
Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Қызығушылықты ояту.
1. Топтастыру.

Алдымен топтық жұмыс ретінде оқушылар қағазда орындайды, соңынан тақтаға шығып қателерін тексереді.
3. «Жылдам және дұрыс»
1 топ сұрақтары.
1. ішкі ортаға не жатады: қан, ұлпа сұйықтығы, лимфа
2. қанның мөлшері қанша: 4,5-5 л
3. қан пластинкасы қалай аталады: тромбоцит
4. гемоглобин не: қанның қызыл пигменті
5. эритроциттің диаметрі: 7,5 мкм
6. плазма нәруызы қаншаға бөлінеді: 3
7. оксигемоглабин деген не: оттекті гемоглобин
8. фагозитоз қандай процесс: бөгде бөлшектерді сіңіру, қорыту
9. лейкоцит қызметін ашқан ғалым: Мечников
10. протромбин не: фибриногеннің фибринге айналуы
11. лимфа латынша: таза су, ылғал
12. ұлпа сұйықтығы мөлшері: 14-20л
13. лимфоциттер не: лимфадағы лейкоцит
14. қан сарысуы деген не: қан ұйығының сұйықтығы
15. кемік май қайда түзіледі: қабырға, омыртқа, сүйек ұштарында
16. ЖИТС жіктелуі:
17. зиянды микробтардан шығатын улы зат: қарсыген
18.иммунитет деген не: ағзаның бөгде затқа қарсы тұру қабілеті
19. донор: қан беруші
20. қан топтары: 1,2,3,4 топ

2 топ:
1. АИВ: адам иммунитет тапшылығы вирусы
2. қанның түссіз жасушалары: лейкоцит
3. қанды қабылдайтын адам: реципиент
4. егу арқылы қабылданатын иммунитет: жасанды
5. қан ұйымайтын ауру: гемофилия
6. қан ұю ұзақтығы: 4-5 мин
7. қанның қызыл пигемнті: гемоглобин
8. қан ұюына қатысатын жасуша: тромбоцит
9. бөгде бөлшектерді сіңіру процесі: фагоцитоз
10. тұқымқуалайтын иммунитет: табиғи
11. газды тасымалдайтын қан жасушасы: эритроцит
12. фагоцитозды ашқан ғалым: Мечников
13. қан жасушаларының пайыздық мөлшері: 45
14. қан құрамы: қан жасушасы, қан плазмасы
15. тромбоцит: қан пластинкасы
16. 100 мл қанда гемоглобин мөлшері: 15г
17. қанды қанша уақыт сақтайды: 30 күн
18. қан ұюына қандай элемент қатысады: кальций тұзы
19. лейкоциттің бауырда түзілетін түйіршіксіз түрі: лимфоцит
20. лимфаның тәулікте түзілуі: 1-3 л

3 топ:
1. адам лимфа түйіндерінің саны: 460
2. қарсыдене деген не: қарсыгенге қарсы зат
3. қан глюкозасы қызметі: жасушаның энергия көзі
4. ядросыз қан жасушасы: эритроцит
5. плазма нәруызы қанша топ: 3
6. тромбоцит қызметі: қан ұю
7. рентген сәулесінен лимфоциттер: жойылады
8. плазма нәруыздарын ата: альбумин глобулин фибриноген
9. тромбоциттің тіршілік ұзақтығы: 7-10 күн
10. лимфа түйіндерінің түсі: қызғылт-сұр
11. иммунитет қаншаға бөлінеді: 2
12. реципиент: қан қабылдаушы
13. резус-фактор қанда болмаса: резус фактор теріс
14. ЖИТС қоздырушысмы: АИВ
15. қан жасушасын түзетін, уақытша сақтайтын мүше: көкбауыр
16. лимфоциттер қызметіне қарай қаншаға бөлінеді: 2-Т,В
17. құрамында нәуызы мол сұйықтық: қан
18. лимфадағы су мөлшері: 95
19. табиғи иммунитет: ағзаның өзінде түзіледі
20. лейкоциттің қызметі: фагоцитоз

4 топ:
1. ағзаның қорғану реакциясы: иммунитет
2. лейкоцит тіршілігі: 2-5 тәулік
3. қан плазмасының мөлшері: 55
4. мөлдір сұйықтық: лимфа
5. Гемофилия қандай ауру: қан ұйымауы
6. ішкі ортаға не жатады: қан, лимфа, ұлпа сұйықтығы
7. эритроциттің тіршілік ұзақтығы: 120 күн
8. лимфа диаметрі: 5-6.5 мкм
9. кемік май түрлері: 1. түтікті 2. жалпақ, қысқа сүйектер
10. 1 қантоп реципиенті: барлық топтар
11.гемоглобин қай қан жасушасында болады: эритроцит
12. иммунитет латынша: құтылу, босау
13. көкбауыр қызметі: қан жасушасын түзіп, сақтау
14. ұлпа сұйықтығы түсі: сарғылт
15. лимфада болатын лейкоцит: лимфацит
16. айырша без қызметі: иммунитетті жоғарылататын тимозин гормоны
17. қан қызметі: мүшелердегі жасушаға оттегі, қор зат тасымалы
18. резус*фактор қанда болса: резус-фактор оң
19. қан плазмасының басқаша атауы: қан сарысуы
20. тромб деген не: ұйыған қан

Сұрақ-жауапты қорытындылау.

ІІ. Мағынаны тану.





1. «Түс таңдау».
Алдын топтарға жаңа сабақ бойынша дайындыққа уақыт беріледі. Сонан соң таңдалған түстер артындағы тапсырмаларға жауп береді.

2. деңгейлік тапсырмалар:

«-» деңгейлі тапсырма «+» деңгейлі тапсырма

Жауабы: 1. қан құрамы: қан плазмасы, қан жасушалары

« » деңгейлі тапсырма

Жауабы:
1-қолқа доғасы.
2-жарты ай тәрізді қақпақшалар
3-сол жақ жұрекше
4-сол жақ қарынша
5-жүректің емізік тәрізді бұлшықеті
6-қалың бұлшықет қабаты
7-оң жақ қарынша
8-жақтаулы қақпақшалар
9-төменгі қуысты вена тамыры
10-оң жақ жүрекше
11-жоғары қуысты вена тамыры

ІІІ. Ой толғаныс.

Қосымша сұрақтар:

Қорытындылау. Бағалау.
Үй тапсырмасы: 33, 34, 35 - оқу. .