. География пәнінің мұғалімі
Магнаев Б.Ж


Материктер: Евразия (54 млн.км 2), Африка (30,3 млн.км 2), Солтүстік Америка (24,2 млн.кмт2), Оңтүстік Америка (18,3 млн.км 2) , Антарктида (14 млн.км 2), Аустралия (9,0 млн.км 2)
Мұхиттар: Тынық (178,6 млн км2), Атлант (91,7 млн км2), Үнді (76,2 млн км2),
Солтүстік Мұзды мұхит (14,8 млн км2).
Литосфера
Жазықтар: Амазонка, Ұлы Қытай, Ұлы Жазықтар, Шығыс Еуропа, Батыс- Сібір.
Таулар: Альпы, Анды, Гималай, Кавказ, Кордильеры, Тибет, Орал, Эфиоп, Тянь-Шань, Алтай, Саян, Іле Алатауы
Щыңдар: Аконкагуа, Джомолунгма (Эверест), Мак-Кинли, Монблан, Эльбрус.
Жанартаулар: Килиманджаро, Ключевская Сопка, Котопахи, Орисаба, Фудзияма, Эльбрус, Эребус.
Гидросфера
Теңіздер: Балтық, Беллинсгаузен, Берингово, Шығыс-Сібір, Қызыл, Жерорта, Тасман, Филиппин, Оңтүстік-Қытай.
Шығанақтар: Бенгаль, Үлкен Австралия, Гвиней, Гудзон, Мексика, Финский
Бұғаздар: Беринг, Гибралтар, Дрейк, Магеллан, Мозамбик.
Аралдар: Ұлыбритания, Гренландия, Исландия, Калимантан, Мадагаскар, Жаңа Гвинея, Жаңа Зеландия, Сахалин, Суматра, Жапон
Түбектер: Аравийский, Индостан, Камчатка, Лабрадор, Скандинавия, Сомали, Таймыр.
Өзендер: Амазонка, Волга, Ганг, Дунай, Енисей, Инд, Лена, Миссисипи, Нил, Обь, Парана, Хуанхэ, Янцзы.
Көлдер: Байкал, Ұлы Америка, Виктория, Каспий, Ладожское, Танганьика.
Тақырып «Жер шарындағы мұхиттар»
Тынық мұхит:
Теңіздер: Берингово, Шығыс-Кытай, Сары (Жёлтое), Коралл, Охот, Тасман, Уэдделла, Фиджи, Филиппин, Оңтүстік-Қытай, Жапон, Банда, Беллинсгаузен, Молуккское, Жаңа Гвинея, Росса, Серам, Соломоново, Сулавеси, Сулу, Флорес.
Шығанақтар: Аляска, Калифорния, Анадырь, Шелихов, Карагинский
Бұғаздар: Басов, Берингов, Дрейка, Корейский, Магеллан, Тайваньский, Торрессов,Лаперуза, Баши
Жылы ағыстар: Аляска, Шығыс-Австралия, Куросио, Солтүстік Пассат, Солтүстік-Тынық.
Суық ағыстар: Батыс желдер, Калифорния, Курило-Камчат, Перуан.
Аралдар: Алеут, Бикини, Гавай, Зонд, Куриль, Жаңа Зеландия, Пасха, Самоа, Тайвань, Тасмания, Фиджи, Филиппин, Жапон, Командор (Беринг, Медный)
Түбектер: Аляска, Үндіқытай, Калифорния, Камчатка, Корея, Малакка.
Атлант мұхиты:
Теңіздер: Балтық, Кариб, Норвег, Солтүстік теңіз, Жерорта, Қара, Азов, Лабрадор, Мәрмәр (Мраморное), Саргассово, Адриат, Ионическое, Тирренское, Эгей, Уэделла.
Шығанақтар: Бискай, Гвиней, Гудзон, Мексика.
Бұғаздар: Гибралтар, Гудзон, Датский, Дрейк, Магеллан, Флорида,Наветренный
Жылы ағыстар: Антиль, Бразиль, Гвиан, Гвиней, Гольфстрим, Солтүстік Пассат, Солтүстік-Атлант, Фолкленд, Оңтүстік Пассат.
Суық ағыстар: Бенгель, Батыс желдер, Канар, Лабрадор.
Аралдар: Үлкен Антиль, Бермуд, Ұлыбритания, Гренландия, Ирландия, Исландия, Отты Жер, Фолкленд (Мальвинские),Канары, Азор, Жасыл Мүйіс аралдары, Кайман, Багамы, Бермуд, Пуэрто-Рико
Түбектер: Аппенин, Лабрадор, Кіші Азия, Пиреней, Скандинавия, Флорида, Юкатан.
Үнді мұхиты:
Теңіздер: Андаман, Аравия, Қызыл, Тимор, Арафур, Лаккадив,
Шығанақтар: Аден, Бенгаль, Үлкен Австралия, Парсы.
Бұғаздар: Баб-эль-Мандеб, Малакка, Мозамбик, Ормуз.
Жылы ағыстар: Мозамбик, Муссон, Игольный мүйісі, Оңтүстік пассат.
Суық ағыстар: Батыс-Австралия, Батыс желдер, Сомали.
Аралдар: Зонд, Комор, Мадагаскар, Мальдив, Сейшель, Шри-Ланка.
Түбектер: Аравия, Үндістан, Малакка, Сомали.

Солтүстік Мұзды мұхиты:
Теңіздер: Баренцево, Бофорт, Ақ ( Белое), Шығыс-Сібір, Гренландия, Карское, Лаптев, Чукот, Баффина, Чукот
Бұғаздар: Беринг, Маточкин Шар, Карские Ворота, Белобров, Шокальский, Вилькицкий, Санникова, Лонга
Жылы ағыстар: Солтүстік-Атлант.
Аралдар: Врангель, Гренландия, Канада Арктикалық архипелаг, Жаңа Жер, Солтүстік Жер (Комсомолец, Октябрьской Революций, Большевик, Шпицберген, Новосібір (Анжу аралдары, Ляхов аралдары), Колгуев, Вайгач, Медвежий, Св, Лаврентий
Түбектер: Таймыр, Чукот, Ямал, Гыдань, Кольский, Явай ,Таз, Югор,Чукотка

Материктер мен мұхиттар географиясы
Тақырып «Евразия» (54 млн км2)
Мұхиттар: Атлант, Үнді, Солтүстік Мұзды және Тынық.
Теңіздер: Аравий, Балтық, Баренцево, Берингово, Шығыс-Қытай, Шығыс Сібір,Сары, Кар, Норвег, Охот, Солтүстік, Жерорта, Филиппин, Қара, Чукот, Оңтүстік Қытай, Жапон, Лигурийское
Шығанақтар: Бенгаль, Бискай, Парсы, Сиам, Венеция, Фин, Ботнический, Бристоль, Рижский, Шелихов, Карагинский, Камбей, Кач, Аден, Оман, Кандалакша, Анадырь, Бристоль, Таранто, Коринф, Термаикос
Бұғаздар: Баб-эль-Мандеб, Беринг, Босфор, Гибралтар, Корей, Ла-Манш, Малакка, Ормуз, Татар, Лаперуза,Скагеррак, Бонифачо, Каттегат, Эресун (Зунд),Солтүстік бұғаз, Св. Георг бұғазы, Керчь Дарданелла,Тайвань, Татарский, Мессинский, Макасар, Цугару
Жылы ағыстар: Куросио, Муссон, Солтүстік Атлант.
Суық ағыстар: Куриль-Камчатка, Сомали.
Канал: Суэц (1969 жылы іске қосылды)
Аралдар: Ұлыбритания, Ирландия, Исландия, Калимантан, Кипр, Сахалин, Суматра, Сулавеси, Тайвань, Филиппин, Шри-Ланка, Ява, Жапон, Жаңа Жер, Шпицберген арх., Сицилия, Сардиния, Франц- Иосиф арх., Корсика, Крит, Зеландия, Колгуев, Балеар аралдары (Мальорка, Менорка, Ивиса), Эвбея, Вайгач, Готланд, Фюн, Сааремаа, Азор, Лесбос, Сенья, Аланд, Фарер аралдары, Родос, Эланд, Рюген, Хиос, Кефалиния, Керкира, Борнхольм, Мэн, Крк, Мальта, Калимантан, Суматра, Хонсю, Сулавеси, Ява, Лусон, Минданао, Хоккайдо, Сахалин, Шри-Ланка, Кюсю, Хайнань, Сикоку, Хальмахер, Серам, Куриль аралдары, Сумбава, Флорес, Самар, Негрос, Палаван, Панай, Банка, Бали, Миндоро, Кипр, Буру, Врангель, Лейте, Мальдив аралдары
Түбектер: Апеннин, Аравия, Индокитай, Индостан, Камчатка, Корей, Крым, Малакка, Кіші Азия, Пиреней, Скандинавия, Таймыр, Истрия
Шеткі нүктелер: мыс Челюскин, мыс Пиай, мыс Рока, мыс Дежнева.
Жазықтар: Ұлы Қытай, Шығыс - Европа , Декан, Батыс - Сібір, Үнді - Ганг ойпаттары, Месопотам ойпаты, Тұран
Таулар: Альпы, Гималай, Иран тауқыраты, Кавказ, Куньлунь, Памир, Тибет тауқыраты (Тибет), Тянь-Шань, Орал, Олимп, Пиреней, Судеты, Вогезы, Арденны, Стара-Планина, Родопы, Динарское нагорье, Иберийские, Кантабрийские, Гиндикуш, Паропамиз, Іле Алатауы
Шыңдар: Джомолунгма (Эверест) тауы, Монблан .
Жанартаулар: Ключий Шоқысы, Кракатау, Фудзияма, Эльбрус.
Өзендер: Әмударья, Амур, Брахмапутра, Еділ (Волга), Ганг, Дунай, Евфрат, Енисей, Инд, Лена, Меконг, Обь, Рейн, Сырдарья, Тигр, Хуанхэ, Янцзы, Днепр, Дон, Эльба (Лаба), Висла, Луара, Тахо (Тежу), Эбро, Дуэро (Дору), Рона, Гвадиана, Сена, По, Темза
Көлдер: Арал теңізі, Байкал, Каспий теңізі, Өлі теңіз, Балатон, Женава, Сайма, Меларен, Ыстық көл, Кукнор (Цинхай), Ван, Балқаш, Марқакөл, Туз, Маныч-Гудыло
Су қоймалар:Рыбинское, Цимлянское, Волгоградское, Саратовское, Куйбышев, Нижнекамское, Горьковское, Камское
Шөлдер:Үлкен Нефуд, Кіші Нефуд (Дехна), Гоби, Қарақұм, Қызылқұм, Руб-эль-Хали, Такла-Макан, Тар.
Мемлекеттер: Бангладеш, Ұлыбритания, Германия, Индия, Индонезия, Иран, Италия, ҚазаҚстан, Қытай, Монголия, Пакистан, Ресей Федерациясы, Сауд Аравиясы, Франция, Жапония.
Қалалар: Астана, Берлин, Дакка, Дели, Джакарта, Исламабад, Лондон, Москва, Париж, Пекин, Рим, Тегеран, Токио, Улан-Батор, Эр-Рияд

Тақырып «Солтүстік Америка» (24,2 млн км2)
Мұхиттар: Атлант, Тынық және Солтүстік Мұзды.
Теңіздер: Баффин, Берингово, Бофорта, Карибское, Чукотское, Лабрадор, Линкольн, Саргассово
Шығанақтар: Аляска, Гудзон, Калифорния, Мексика, Әулие Лаврентий, Мэн, Бристоль, Фокс, Джеймс, Нортон, Фанди
Бұғаздар: Беринг, Гудзон, Дат, Девис, Флорида, Юкатан, Кабота
Жылы ағыстар: Аляска, Антиль, Гольфстрим.
Суық ағыстар: Калифорния, Лабрадор.
Канал: Панама (1914 жылы іске қосылды).
Аралдар: Алеут аралдары, Баффин жері, Ванкувер, Виктория, Элсмир, Банкс, Девон, Аксель-Хейберг, Мелвилл, Гаити, Гренландия, Саутгемптон, Куба, Ньюфаундленд, Әулие Лаврентия, Ямайка, Александр арх., Принц Уэльского, Сомерсет, Батерст, Принс- Патрик, Багам аралдары, Кинг- Вильям, Эллен- Рингнес,Байлотт, Кейп- Бретон, Королева Шарлотта аралдары, Пинц-Чарльз, Кадьяк арх., Пуэрто-Рико, Диско, Антикости, Тринидад, Гваделупа, Мартиника, Доминика, Кюрасао.
Түбектер: Аляска, Калифорния, Лабрадор, Флорида, Юкатан, Бутия, Мелвилл, Унгава
Шеткі нүктелері: мыс Мёрчисон, мыс Марьято, мыс Принца Уэльского, мыс Сент-Чарльз.
Жазықтар: Үлкен Бассейн, Миссисипи, Ұлы Орталық жазықтар.
Таулар: Аппалачи, Кордильеры, Мексикалық тауқыраты, Скалисті таулар, Сьерра-Невада.
Шың: Мак-Кинли тауы (6194 м), Митчелл (2037 м), Гунбьерн (3700 м), Элберт (4339 м)
Жанартау: Орисаба (5610 м), Попокатепетль (5465 м), Санфорд (4949 м), Тахумулько (4220 м).
Өзендер: Арканзас (2348 км), Колорадо (2334км), Колумбия (2000 км), Маккензи (4241 км), Миссисипи ( 5971 км), Миссури, Огайо (2108 км), Рио-Гранде 2832 км), Әулие Лаврентий (1287км), Юкон (3485 км).
Көлдер: Атабаска, Большое Медвежье, Большое Соленое, Жоғарғы , Виннипег, Виннипегосис, Никарагуа, Оленье, Неттиллинг, Нипигон, Манитоба, Лесное, Большое Невольничье, Эри, Гурон, Мичиган, Онтарио
Мемлекеттер: Канада, Куба, Мексика, Панама, АҚШ.
Қалалар: Вашингтон, Гавана, Оттава, Мехико, Панама.

Тақырып «Оңтүстік Америка» (18,3 млн км2)
Мұхиттар: Атлант және Тынық.
Теңіз : Кариб , Скотия
Шығанақтар: Дрейк және Магеллан, Ла-Плата, Сан-Матиас, Байя-Гранде
Жылы ағыстар: Гвиан, Бразиль және Наска.
Суық ағыстар: Перуан, Фолкленд және Батыс желдер ағысы.
Аралдар: Отты Жер, Фолкленд (Мальвин), Тринидад, Галаппагос, Маражо, Чилоэ, Веллингтон, Осте, Санта-Инес
Шеткі нүктелері: мыс Гальинас, мыс Кабу-Бранку, мыс Фроуэрд, мыс Горн и мыс Париньяс.
Жазықтар: Амазонка, Ла-Плата және Ориноко , Бразиль және Гвиан қыраттары, Патагон үстірті (плато).
Тау: Анд.
Шың: Аконкагуа тауы.
Жанартау: Льюльяйльяко (6723 м), Сахама (6520м), Сан-Педро (5974 м), Котопахи (5897 м), Руис (5400 м), Невада-Охос-дель-саладо (9887 м), Бонете (6872 м), Чимборасо (6262 м)
Өзендер: Амазонка (Укаялимен қоса 6437 км), Мараньон, Укаяли, Риу-Негру, Мадейра, Тапажос, Ориноко, Парана, Парагвай, Уругвай, Сан-Франциску.
Көлдер: Маракайбо, Титикака, Патус, Поопо, Буэнос-Айрес, Лагоа-Мирин, Мар-Чикита
Сарқырамалар: Анхель, Игуасу.
Шөлдер: Атакама.
Мемлекеттер: Аргентина, Боливия, Бразилия, Венесуэла, Гайана, Гвиана, Колумбия, Парагвай, Перу, Уругвай, Чили, Эквадор.
Қалалар: Асунсьон, Богота, Бразилиа, Буэнос-Айрес, Джорджтаун, Кайенна, Каракас, Кито, Ла-Пас, Лима, Монтевидео, Сантьяго, Рио – де - Жанейро
Тақырып «Африка» (30,3 млн км2)
Мұхиттар: Атлант және Үнді
Теңіздер: Жерорта, Қызыл.
Шығанақтар: Гвиней және Аден, Сидра (Үлкен Сирт), Бенин, Бонни
Бұғаздар: Гибралтар, Баб-эль-Мандеб және Мозамбик.
Жылы ағыстар: Гвиней, Мозамбик.
Суық ағыстар: Канар, Бенгель, Сомали.
Аралдар: Канар, Комор, Мадагаскар және Занзибар, Жасыл мүйіс аралдары (Кабо- Верде), Сокотра, Реюньон, Биоко, Маврикий, Занзибар, Пемба, Сан-Томе, Мадейра, Сейшель аралдары, Принсипи, Св. Елена, Тристан-да- Кунья
Түбектер: Сомали, Синай
Шеткі нүктелері: мыс Бен-Секка (Рас-Энгела, Эль-Абъяд), мыс Игольный, мыс Альмади, мыс Рас-Хафун.
Канал: Суэц.
Жазықтар: Шығыс-Африка қыраты.
Таулар: Атлас, Дракон, Эфиоп, Ахаггар, Кап, Тибести, Рувензори.
Жанартау: Килиманджаро (5895 м), Меру (4565 м), Карисимби (4507 м), Кемерун (4100 м), Телеки (646 м).
Өзендер: Ніл (Кагерамен қоса 6671 км), Ақ Ніл, Конго (Луалабамен қоса 4700 км) , Нигер (4184 км), Сенегал (1640 км), Замбези 2736 км), Лимпопо (1600км), Оранжевая (2092 км).
Көлдер: Виктория, Чад, Танганьика, Ньяса., Рудольф, Мверу, Бангвеулу, Тана, Киву, Кьога, Руква, Маи-Ндомбе, Эдуард.
Сарқырамалар: Виктория, Ливингстон, Стэнли.
Шөлдер: Сахара, Ливия, Намиб, Калахари,Аравия
Мемлекеттер: Алжир, Ангола, Мысыр, Замбия, Мадагаскар, Марокко, Намибия, Нигерия, Сенегал, Судан, Танзания, Чад, Эфиопия, ОАР.
Қалалар: Абуджа, Аддис-Абеба, Алжир, Антананариву, Виндхук, Дакар, Додома, Каир, Киншаса, Луанда, Лусака, Нджамена, Претория, Рабат, Хартум.

Тақырып «Аустралия және Мұхиттық аралдар» (9,0 млн км2)
Мұхиттар: Тынық және Үнді
Теңіздер: Арафур, Коралл,Тасман, Фиджи, Тимор, Соломоново
Шығанақтар: Үлкен Австралия және Карпентария, Жозеф-Бонапарт
Бұғаздар: Басов және Торресов, Кук
Жылы ағыстар: Шығыс- Аустралия.
Суық ағыстар: Батыс желдер.
Аралдар: Жаңа Гвинея, Тасмания, Соломон (Сүлеймен ) аралдары, Жаңа Британия, Фиджи, Жаңа Каледония, Гавай, Жаңа Гебрид, Жаңа Ирландия, Самоа, Маркиз аралдары, Каролин аралдары, Мариан аралдары ( Гуам), Таити, Ниуэ, Кук аралдары, Маршалл аралдары, Тубуай, Пасха, Кенгуру
Түбектер: Арнемленд, Кейп-Йорк.
Шеткі нүктелері: мыс Йорк, мыс Саут-Ист-Пойнт, мыс Стип-Пойнт және мыс Байрон.
Жазықтар: Орталық ойпат, Налларбор жазығы
Таулар: Үлкен Тосқауыл жотасы.
Шыңдар: Косцюшко тауы
Өзендер: Муррей 2589 км (Марри), Дарлинг (2739 км), Купер-Крик, Локлан, Сепик, Флай, Флиндерс.
Көлдер: Эйр-Норт, Торренс, Гэрднер
Шөлдер: Үлкен Құмды шөл, Үлкен Виктория шөлі, Гибсон шөлі
Мемлекеттер: Аустралия, Жаңа Зеландия, Папуа-Жаңа Гвинея,Фиджи
Қалалар: Веллингтон, Канберра, Порт-Морсби.

Тақырып «Антарктида» ( 14 млн км2)
Мұхиттар: Атлант, Үнді және Тынық.
Теңіздер: Амундсен, Беллинсгаузен, Росса, Уэдделла, Лазарев, Содрудество (Достастық), Рисер- Ларсен, Космонавт, Дейвис, Сомова, Д,юрвиля
Бұғаздар: Дрейк.
Суық ағыс: Батыс желдер
Арал: I Петр, Кергелен, Оңтүстік Шетланд, Оңт. Георгия, Палмер, Баллени, Оңт.Оркней, Оңт.Сандвич
Түбек: Антарктикалық.
Шеткі нүкте: мыс Сифре.
Жер бедері: Винсон массиві, Земля Викторий, Земля Эндерби, Земля Королевы Мод, Земля Элсуэрта
Жанартау: Эребус (3794м) Росса түбегінде
Қайрандық мұздық: Росса, Ронне
Полярлық станциялар: Беллинсгаузен, Восток, Амундсен-Скотт.




7 - сынып

Дайындаған:
Озерный орта мектебінің география пәнінің мұғалімі Магнаев Б.Ж
2012-2013 оқу жылы
ВВЕДЕНИЕ
Изучение географической номенклатуры – важная часть процесса постижения любого географического учебного курса. В учебно-методическом пособии содержится список названий географических объектов, обязательных для изучения в курсе «Физическая география Казахстана». Ученики должны знать названия этих географических объектов, уметь показать их на карте, правильно назвать и написать. Называть объекты следует, соблюдая
правильное произношение и ударения
При изучении географической номенклатуры необходимо обратить внимание на правильность показа географических объектов.
Следует соблюдать следующие правила:
1. Показывать объекты так, чтобы не закрывать их рукой. Если Вы стоите слева от карты, показывайте левой рукой, если справа – правой.
2. Площадные объекты (озера, равнины, моря, острова и т.д.) показывают, обводя их по границе.
3. Заливы и полуострова показывают по береговой линии.
4. Реки показывают от истока до устья, вдоль их течения. Сначала показывают главную реку, затем ее притоки: правые и левые, начиная с верховьев.
5. Горные хребты показывают линией, по оси хребта.
6. Мелкие объекты на карте (горные вершины, вулканы, перевалы, мысы) показывают точкой.
Типичные ошибки, которых следует избегать:
1. Показывают не объект, а подпись к нему. Особенно это касается горных вершин, перевалов, мелких островов.
2. Площадной объект показывают не полностью, а только его часть (как правило, центральную).
3. Показывают реку не полностью (от истока до устья), а лишь ее отрезок в месте подписи. .