. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Алматы облысы, Іле ауданы, №39 гимназия



Тақырыбы:

MS Excel-дің графиктік мүмкіндіктері.
Диаграмма құру, редакциялау

Пәні : информатика
Сыныбы: 8
Пән мұғалімі : Абдрахманова Г.П.

Сабақтың тақырыбы: MS Excel-дің графиктік мүмкіндіктері. Диаграмма құру, редакциялау
Сабақтың мақсаты:
а) бiлiмдiлік: MS Excel-дің графиктік мүмкіндіктері туралы оқушыларға түсінік беріп, Диаграмма шеберінің көмегімен диаграммалар тұрғызуды және әртүрлі типті диаграммалар құруды үйрету;
ә) дамытушылық: оқушылардың MS Excel программасы мүмкіндіктерін пайдалана отырып диаграмма тұрғызу дағдыларын қалыптастыру, шығармашылық қабілеттерін жетілдіру және олардың компьютерлік сауаттылықтарын даыту ;
б) тәрбиелiк: оқушыларды адмагершілікке, имандылыққа, азаматтық пен жауапкершілікке тәрбиелеу және ұқыптылық пен тиянақтылыққа баулу.

Сабақтың типі: Аралас сабақ.
Сабақтың түрі: теориялық, практикалық
Сабақтың әдісі:түсіндірмелі,зерттеушілік,практикалық
Пәнаралық байланыс: геометрия,сызу,
Сабақтың көрнекiлiгi: МS Exсel терезесі, Диаграмма шебері, электрондық оқулық, интерактивті тақта
Сабақ барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі:
• Оқушылармен сәлемдесу;
• Оқушыларды түгендеу;
• Олардың құрал-жабдықтарын және сабаққа дайындықтарын тексеру;
• Сабақтың тақырыбы мен мақсатын, өту ерекшеліктерін хабарлап, сабаққа кірісу.

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау, қорытындылау:
Оқушыларға MS Excel программасы туралы алған білімдерін бекіту мақсатында өткен тақырыптар бойынша төмендегі сұрақтар қою
Негізгі ұғымдары:
• Қатар – электрондық кестедегі горизонталь жол, максимал саны – 65536, жұмыс аймағының сол жақ шекарасында араб цифрларымен нөмірі белгіленген.
• Бағана – электрондық кестедегі вертикаль жол, барлық саны – 256, жұмыс аймағының жоғарғы шекарасында латын әріптерімен белгіленген.
• Ұяшық – бағана мен қатардың қиылысқан жері, адресі бағана әрпі мен қатар нөмірінен тұрады, мысалы: В3.
• Блок – тіркесе орналасқан ұяшықтардың төртбұрыш аймағы (диапазон), мысалы: В5:D8.


Өткенді қайталау
Семантикалық карта
Жолдар Бағандар Ұяшық Аудан Формула ұяшыққа қалай енгізіледі

=
Латын әріптерімен
Араб цифрларымен
В13:С19
Жол мен бағанның қиылысуы

IІІ. Жаңа сабақтың мақсатын айту

ІҮ.Жаңа сабақты түсiндiру:

Кубизм әдісі бойынша 1. Зертте

Бүгін біз MS Excel программасының тағы бір мүмкіндігімен танысқанда оны іс жүзінде де пайдалана отырып, мүмкіндігінше өзімізге түсінікті дәрежеде ұғынуға тырысып көрейік.
Диаграмма – мәліметтерді көрнекі түрде кескіндеп көрсетудің өте бір әдемі түрі. Мәліметтер кесте түрінде берілгенде оларды салыстыру, талдау оңай шаруа емес. Ал диаграмма өзіміз математика мен сызудан білетініміздей көптеген нәтижелерді бірден аңдап, тіпті сандық мөлшерлеріне қарамай-ақ ненің не екендігін түсінуімізге мүмкіндік береді.
Диаграмма туралы түсінікті болғаннан кейін енді бір күнімізді қалай өткізетіндігіміз жайлы мәліметтер жинақтап, MS Excel-ге енгізейік. Негізгі бес факторға: бірінші – мектеп, екінші – үй, үшінші – көше, төртінші – салауатты өмір (хобби, спорт, мәдени іс-шаралар, үйірмелер, т.б.) және бесінші – ұйқы, осыларға тоқталуды жөн көріп, шамамен сағатпен алынған уақыт мөлшерін көрсетейік.
Түсінікті болу үшін диаграмманы құру жолдарын рет-ретімен қарастырып, олардың типтерімен де танысып өтейік.
MS Excel программасында диаграмма құрастыруды оған қажетті мәліметтерді белгілеп алып (А2:В5), >Вставка(Енгізу) >Диаграмма… әрекеттерін орындау арқылы немесе саймандар тақтасындағы Диаграммалар шеберін қосу арқылы орындауға болады.
Диаграмма шеберінің жұмысы төрт қадамнан тұрады, батырманы шерткеннен кейін оның
бірінші қадамы экранға шығады:

Стандартты ішкі бетіндегі Тип өрісінен қажетті диаграмма типін, ал Вид(түр) өрісінен түрін таңдаймыз және оны Нәтижені көру (Просмотр результата) батырмасы басулы күйде қарауға болады. Дөңгелек диаграмма бүтін нәрсенің бөліктерге бөлінуін көрнекі көрсететін болғандықтан және әр бөлік бүтіннің қандай бөлігін құрайтыны анық көрінетіндіктен оқушылардың таңдауы бойынша осы тип алынды.
Диаграмма құрудың екінші қадамы – мәліметтер аралығын енгізу. Біздің мысалымызда мәліметтерді таңдау әрекеті оларды белгілеу арқылы орындалған еді.

Диаграмма шеберінің үшінші қадамында оған түрлі түсініктемелер (легенда) енгізіп, осьтерді белгілеуге, диаграмманың тақырыбын жазуға, мәліметтерді диаграммада көрсетіп жазып қоюға, т.б. әрекеттер орындауға болады.
Егер диаграмма дұрыс құрылған болса, оның қандай мақсатқа арналғанын анықтау оңай болады. Ол үшін оған берілген, енгізілген мәліметтер анық әрі түсінікті болуы керек.
Диаграмманың орналасуын таңдау үшін төртінші қадамды пайдаланамыз. Диаграмманы орналастырудың екі мүмкіндігі бар: біріншісі – жеке бетке орналастыру, екіншісі – кесте тұрған бетке қатар орналастыру.
Біздің мысалымызда көрнекілігі үшін қатар орналастыру мүмкіндігін таңдаймыз.

Диаграмма құру барысында Кері (<Назад) батырмасы арқылы шегініс жасап, реттеп отыруға мүмкіндік бар, немесе Әрі қарай (>Далее), соңынан Дайын (Готово) батырмасын басу арқылы жасап отырған диаграммамызды аламыз.
Диаграммалар мынандай элементтерден тұрады. Тор тақырып және аңыз.

Ескерту
Дөңгелек диаграммалардан басқа диаграммалардың барлығының екі осі:
горизонталь немесе категориялар осы
вертикаль немесе мәндер осі қосылады
.

Диаграмманың сыртқы аймағында шерту арқылы диаграмма мөлшерін өзгерту маркерлерін алып тастауға болады.
Бұл диаграммаға көптеген өзгерістер енгізуге, әрлеуге, т. б. толып жатырған әрекеттер орындау мүмкіндіктерін келесі практикалық сабақта осы диаграммамызды толықтыру арқылы жаттығып, түсінетін боламыз.

Кубизм: 2.Суреттеу, топтастыру









Сонымен балалар диаграмманы құруды жолын тағы бір еске түсіріп , тапсырмаларды орындайық
Гипермәтіндік бейне «Диаграмма құру жолу »

Ү. Жаңа сабақты түсінгенін тексеру

Кубизм :3.Сатылай кешенді талдау

диаграмма Анықтама
Microsoft office
MS Excel –
Кесте
Диаграмма құру үшін
Диаграмма түрлері қанша?
Элементтері
Қадам саны
Орналастыру реті

VІ.Бекіту кезеңі

Кубизм : 4.Практика
Компьютермен жұмыс Деңгейлік тапсырмаларды орындау (14 оқушы )

1-міндетті денгей Төмендегі y=x 2 функцияға график типін таңдап диаграмма тұрғыз.
х у
2 4
4 16
6 36
8 64
10 100
12 144

2- лайықты деңгей Төмендегі функцияға гистограмма типін таңдап диаграмма тұрғыз.
Қазақстан халқының ұлттық құрамы (%)
1926 1939 1959 1970 1979 1989 1999
2009
Қазақтар 57,1 38 30 32,6 36 39,4 50,7 63,3
Орыстар, украиндар, белорустар 33,1 51,5 52,1 51,1 48,1 44,3 37,7
23,3
Басқа ұлттар 9,9 10,5 17,9 16,3 15,9 16,3 11,6 13,1

3-жоғарғы деңгей Кестедегі деректерді пайдаланып,екі бөлек диаграмма құру
 1-1.5 жастағы сәбилердің түскі ас мәзірін көрсететін дөңгелек диаграмма құру
 1,5-3 жастағы сәбилердің түскі ас мәзірін көрсететін дөңгелек диаграмма құру
 Әр жастағы балалардың салыстырмалы менюін көрсететін гистограмма құру . Оны жұмыс кітабының жаңа бетіне қою.

Тақтамен жұмыс (12 оқушы ) Азиада қорытындысына диаграммалар құру .

Мемлекет
Барлығы

KAZ - Казахстан

70

JPN - Япония

54

KOR - Корея

38

CHN - Китай

35

MGL - Монголия

5

IRI - Иран

3

KGZ - Кыргызстан

1

PRK - КНДР

1
Барлығы 207

Мемлекеттер Барлығы
Алтын Күміс Қола

KAZ - Казахстан

32 21 17

JPN - Япония

13 24 17

KOR - Корея

13 12 13

CHN - Китай

11 10 14

MGL - Монголия

1 4

IRI - Иран

1 2

KGZ - Кыргызстан

1

PRK - КНДР

1

Кубизм: 5.Сәйкестендіру

Формула қандай символмен басталады Автоформат
Ұяшық аумағын автоматты түрде форматтау командасы Жалпы қосындыны анықтау
Диаграмма шебері батырмасы Диаграмма элементтрі
Ұяшықтар деп .... =, + белгілерінен кейін
Диаграмма түрлері Диаграмма бейнесі
Автомсумма деген не? Қою -
Аңыз, тақырып, тор Гистограмма,сызықтық
Функцияларды енгізу жолы Кестенің ең аз құраушысы

Сергіту сәті жұмбақ шешу

Кубизм:6.Тест жұмысы ACTIVote құрылғысының көмегімен

ACTIVote - тестілеу жүйесі сабаққа қатысушыларға сымсыз радиопульт кнопкаларын басу арқылы көрсетілген бірнеше жауап нұсқауларынан қойылған сұраққа жауапты таңдауға көмектеседі.

1.Microsoft Excel дегеніміз не?
a) Операциялық жүйе
b) Текстік редактор
c) Антивирустық программа
d) Электрондық кесте

2.Microsoft Excel жолдар саны
a) 65536
b) 256
c) 125
d) 1256

3.Microsoft Excel бағандар саны

a) 65636
b) 256
c) 125
d) 1256

4.Диаграмма дегеніміз не ?
a) Бірнеше ұяшықтар тобы
b) Жұмыс кітабының бір парағына енгізілген графиктік объект
c) Мәтіндік редакторда қолданылытын жазу түрі
d) Жол мен бағанның қиылысуы

5.Диаграмманың неше түрі бар ?
a) 20
b) 16
c) 14
d) 12

6.Аңыз, тақырып, тор дегеніміз не?
a) Диаграмма тақырыбы
b) Диаграмма түрі
c) Диаграмма дизайны
d) Диаграмма элементтері

7.Диаграмманы құру қанша қадамнан тұрады?
a) 4
b) 5
c) 6
d) 7
8.Электрондық кестеде төмендегі мәліметтерді автоматты түрде толтыруға болады
a) Айлар, апта күндері, диаграмма аттары
b) Апта күндері , сандар , диаграмма аттары
c) Айлар , апта күндері, сандар
d) Формулалар диаграммалар

9.Электрондық кестеде мәлімет енгізетін кестенің ең кіші бөлшегі
a) Жол
b) Ұяшық
c) Баған
d) Кесте

10.Диаграммаға өзгертулерді қалай енгіземіз?
a) Дайын диаграмма өзгермейді
b) Түзету ¬¬ диаграмма - диаграмма парамертлері
c) Диаграмманы бір рет шерту - Диаграмма - Диаграмма параметрлері
d) Формат - Диаграмма - диаграмма парамертлері

ҮІІ.Сабақты қорыту INSERT әдісі бойынша және оқушылард бағалау.
Сонымен балалар , біз
Нені білеміз?: MS Excel электрондық кестесінің қызметтерін, атап айтқанда кестеге мәліметтер жазуды, формулалар мен түрлі есетеулер жүргізуді, функциялармен жұмыс істеуді.
Осы сабақтан нені білдік?: Диаграмманың мәліметтерді көрнекі кескіндеу тәсілі екенін және оны Диаграмма шеберінің көмегімен қалай құрастыруға болатынын.
Келесіде нені білуіміз қажет?: Диаграммаларға түрлі өзгерістер енгізіп, әрлеу жұмыстарын жүргізуді.

ҮІІІ .Үйге тапсырма 8.5 тақырып Практикум .