. Сабақтың тақырыбы: Көңілді әндер
Сабақтың мақсаты:
І. «Музыкалық көңіл күй» өнеріне баулудың, бойларындағы қасиеттерін түсіну.
ІІ.Сезіну қабілеттерін байқау.
ІІІ.Музыканы қабылдай білуге тәрбиелеу.
Көрнекі құралдар: музыкалық аспап, суреттер, ноталар
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен сәлемдесіп, сабағымызды Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік гимнімен бастаймыз.
ІІ. Өткен сабақты қайталау
-Музыкада қанша жанр бар?
-Музыканы орындау ережесімен түсіндіремін.
– Ал, енді балалар, ән айту ережесін тыңдаймыз
«Ән айтып үйренеміз»
Әнді дұрыс айту үшін музыканы зейін қойып, тыңдау керек. Әнді бастар алдында, асықпай ішіңнен дем ал, сөздің ортасында дем алмау керек, әннің сөзіндегі дауысты және дауыссыз дыбыстарды анық, түсінікті етіп айт. Даусыңды әдемі әрі жеңіл шығаруға тырыс, әнді мұғалімнің қолының қимылына қарап, бірдей бастап бірдей аяқта. Ал енді, алдымыздағы «Біз көңілді ұланбыз» әнін тыңдаймыз. Тыңдамас бұрын, оқушыларға сұрақ қоямын.
–Музыка бізге қажет пе? Музыкасыз өмір сүре аламыз ба?
2-сурет. «Ән айтып үйренеміз»
Ән тыңдау мәдениетіне бірінші күннен бастап, үлкен мән беріп қараймыз. Ән тыңдағандағы сабақтың мақсаты, оқушылар көңілді қуанышты сезімде қалу керек. Балаларды әдемілікке, көңіл күйін көтеруге тырысамын. ЭО арқылы әнді тыңдатамын.
Ал, енді балалар, «Біз көңілді ұланбыз» әнін орындайық. Әнді орындамас бұрын, әуенді басынан аяғына дейін зейін қойып тыңдап аламыз. Әнді есімізде сақтау үшін, оны ішімізден бірнеше рет қайталап отырамыз. Ән айтқан кезде орындау мәдениетіне көңіл аудару керек.
Біз көңілді ұланбыз,
Ән шырқаймыз сайраңдап.
Бақыт елде туғанбыз,
Жаз гүліндей жайраңдап. – 2 рет
Бөбектерді қуантып,
Құрметтейді қарттарды.
Өнерге біз құмартып,
Біз сүйеміз бақтарды – 2 рет
Шынығамыз, ойнаймыз,
Жас ұрпақты сабақтап.
Жаз қызығын тойлаймыз,
Жақсы оқимыз сабақты – 2 рет.
– Ән сендерге ұнады ма?
– Ән қаншалықты әсер етті? деген сұрақтармен жалғастырамын.
– Әнді айтқан адамды кім деп атаймыз? (орындаушы)
– Орындалған әнді кім тыңдайды? (көрермен)
-Музыка әуенін жазған адамды кімдеп атаймыз?(сазгер,компазитор)
Осы тыңдаған әнімізді оқушылармен талдаймыз. Ән мазмұнын ашамыз. Біз көңілді ұлан екенімізді, біздің еліміз бақытты, сол үшін қуанып, ән саламыз, қарттарды құрметтейміз, бөбектерді қуантамыз, сабақты жақсы оқимыз.
ІІІ. Жаңа сабақ
Музыканың көңіл күйін түсіндіремін.
3-сурет. «Музыкалық көңіл-күй»
Ән тыңдау мәдениетіне бірінші күннен бастап, үлкен мән беріп қараймыз. Ән тыңдағандағы сабақтың мақсаты, оқушылар көңілді қуанышты сезімде қалу керек. Балаларды әдемілікке, көңіл күйін көтеруге тырысамын. ЭО арқылы әнді тыңдатамын.
«Біз көңілді ұланбыз» -әнді балалармен орындау.
– Ән сендерге ұнады ма?
– Ән қаншалықты әсер етті? деген сұрақтармен жалғастырамын.
– Әнді айтқан адамды кім деп атаймыз? (орындаушы)
– Орындалған әнді кім тыңдайды? (көрермен)
-Музыка әуенін жазған адамды кімдеп атаймыз?(сазгер,композитор)
Ал, енді «Тыңдаймыз» бойынша Құрманғазы Сағырбайұлының «Сарыарқа» күйін тыңдамас бұрын, оқушыларға композитор, шебер күйші, Құрманғазы Сағырбай-ұлының өмірімен таныстыра отырып, суретін көрсетемін.
4-сурет. Құрманғазы Сарыбайұлы
Күйші Атырау жерінде дүниеге келген. Оның өнердегі алғашқы ұстазы – Ұзақ күйші. Ұлы күйшінің бүкіл өмірі әлеуметтік-әділетсіздік пен қанаушылыққа, зорлық-зомбылыққа қарсы күрес жолында өтті. Еркіндік іздеген халықтың өршіл ойын, аяулы арманын, жеңілмес образын суреттейтін «Сары-арқа» күйі осы кезеңде туды.
Оқушыларға жалпы күй мағынасын түсіндіремін. Күй – домбырада және басқа да халық аспаптарында орындалатын музыкалық шығарма. Біздің республикамызда мемелекеттік халық ұлт аспаптар оркестрі Құрманғазы есімімен аталатынын білеміз.
5-сурет. «Сарыарқа» ансамблі
Тыңдаймыз, «Сарыарқа» күйі беріледі.
Құрманғазы, Тәттімбет
Домбырамен сайраған
Жүрекке от жақсын деп,
Елге күйін арнаған
деп өлең жолдарын айтып беремін.
-Күйді орындайтын адамды кім деп атаймыз? (күйші)
– Күйді тыңдай отырып, көз алдымызға нені елестетуге болады?
– Күй тыңдағанда қандай әсер алдыңдар?
– Күй бізге не айтты?
– Күйдің мінезі қандай?
– Қандай музыкалық аспаптың даусын естідіңдер?
Күй туралы оқушылар өз ойларын айтып береді.
Бәріміз өнерліміз, музыка сабағын жақсы көреміз, «Өнерлі бала өрге жүзер» дегендей, бүгінгі сабағымызды аяқтайық.
IV. Үйге тапсырма
Енді үй тапсырмасын алыңдар. Сұрақ арқылы тақырып беріледі, әр түрлі деңгейде орындап келесіңдер.
1. Қоршаған ортамен байланысты музыка тыңдау.
2. Оқушының еркі бойынша сурет салу.
3. Тыңдаған әнге өлең шығарып келу.
4. Өз ойынан шығарма жазып келу. .