. Күні:10.12.2013ж
Пәні:Ежелгі Қазақстан тарихы
Сыныбы:6 «А»
Сабақтың тақырыбы: «Ерте темір дәуіріндегі Қазақстан»
§12. Көшпелі мал шаруашылығы
Мақсаты: Темір дәуіріндегі Қазақстанның тарихын,мал шаруашылығы жайлы толық мағлұмат беріп толықтыру.
Білімділік: Темір дәуіріндегі тұрғындардың отрықшылықтан көшпелі мал шаруашылығына ауысуы,тебіндік жайылым,төрт түлік мал туралы түсінік бере отырып,оқушылардың білімін арттыру
Дамытушылық:Оқушылардың ой өрісін,қабілетін дамыта отырып,жаңа тақырыпты меңгерту.
Тәрбиелік: Оқушыларды отансүйгіштікке,ұлтжандылыққа тәрбиелеу
Сабақтың түрі: Аралас
Сабақтың типі: Жаңа білімді игерту
Көрнекілігі: интерактивті тақта
Сабақтың барысы
І.Ұйымдастыру кезеңі
А) сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу
Б) оқушылардың зейінін аудару
ІІ.Үй тапсырмасы
Қола дәуіріндегі Қазақстан
1.Өндіріске металл құрал – саймандардың енуі
2.Қола дәуірінің ерекшеліктері, негізгі сипаттамасы
3.Андрондықтардың шаруашылығы мен кәсібі

Қола дәуірінің ерекшеліктері Тірек сызбамен жұмыс
1. Металл өңдеу игерілді
2. Мал бағудың көшпелі түріне көшу
3. Жер өңдеудің қарапайым түрі,теселі егіншілік дамыды
Андрон мәдениеті. Тірек сызбамен жұмыс
1. Егін шаруашылығы
2. Мал шаруашылығы
3. Қолөнер
Беғазы –Дәндібай мәдениет. Тірек сызбамен жұмыс
1. Егін шаруашылығы
2. Мал шаруашылығы
3. Қолөнер

Кім жылдам....
Сұрақ- жауап
• Қола дәуіріндегі адамдар қандай әшекей бұйымдарын таққан?
• Андрондықтар бойтұмары неден жасалды және не
• үшін тақты?
• Адамдарды қалай жерлеген?
• Қола дәуіріндегі адамдардың қайтыс болған адамдар туралы діни көзқарастары қандай?
• Қайтыс болған адамның қасына не үшин еңбек құралдарын қоса көмген?
• Абыз кім және оның коғамдағы рөлі кандай?
• Қола дәуіріндегі адамдар неге табынған?
• Қазақстан жерінде қола дәуірін түбегейлі зерттеуді бастаған ғалым?
Суретпен жұмыс. Қола дәуіріндегі қыш ыдыстар қоладан жасалған құмыралар тақырыбы:
Суретпен жұмыс. Бұл кім?Ол туралы не білесің?
ІІІ. Жаңа сабақ
§ 12 . Көшпелі мал шаруашылығы

Жоспары:
1. Көшпелі мал шаруашылығының пайда болуы.
2. Отырықшылықтан көшпелі мал шаруашылығына ауысу
3. Тебіндік жайылым
4. Төрт түлік мал

§12 . Көшпелі мал шаруашылығы
Адамзат дамуының тарихи үш кезеңі

Тас дәуірі Қола дәуірі Темір дәуірі

Б.з.б 5мыңжылдықта жаңа тас ғасыры неолитте тас өңдеу неғұрлым биік деңгейге көтерілді. Бұл кезеңде адамдар тасты жылтыратуды, тегістеуді үйренді. Еңбек құралдарының жаңа түрлерін үккіш келі, балта, қайланы т.б ойлап тапты.
Адам баласы темірді ойлап тауып, одан құрал жасаған кезеңді темір дәуірі деп атайды.
Ерте темір дәуірі б.з.б
8 ғасырдан б.з-дың 5 ғасырына дейінгі аралықты қамтиды.

Темір дәуірі – адамзат тарихындағы аса маңызды өзгерістерді
дүниеге әкелген жаңа кезең. Темір берік әрі салмақты металл.


Үрлеу әдісімен шикі темір қорытатын қазандық (сурет
Көшпелі мал шаруашылығы
Себептері
1. Табиғатта құрғақшылық бел алып, жауын шашыназайды.егіншілікпен шұғылдану қиындады
2. Ат абзелдерін жетілдіру жылқыныкөлік ретінде пайдалануға мүмкіндік берді
3. Мал басының көбеюі жаңа жайылымдарды қажет етті
Көшпелілік –тарихи тұрғыда қалыптасқан шаруашылық мәдени әлеуметтік жүйе
Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы –терімшілер сияқты емес, көшпелілердің өздері өнім өндірді. Малшылар жылқы, түйе, қой мен сиыр ұстады.
Жүк көлігі ретінде пайдаланады.жылдам қозғалады, ауыр жүк көтере алады. Олар сусыз және қорексіз ұзақ күнге шыдайды.
Тебіндеп жайылуына икемсіз, сондықтан оларға жемшөп әзірлуді қажет етеді.
Көп күтімді қажет етпейді, кермек суды іше береді, тіпті су жоқ болса, қар жейді.
Олар суық пен ыстыққа төзімді.
4. Жаңа сабақты бекіту.Ой қорыту
Сәйкестігін тап:
Түйелер Көп күтімді қажет етпейді, кермек суды іше береді, тіпті су жоқ болса, қар жейді.
Олар суық пен ыстыққа төзімді
Қойлар Тебіндеп жайылуңа икемсіз, сондықтан оларға жемшөп әзірлуді қажет етеді.
Жылқылар Жүк көлігі ретінде пайдаланады.жылдам қозғалады, ауыр жүк көтере алады. Олар сусыз және қорексіз ұзақ күнге шыдайды.
Сиырлар Суыққа төзімді, тебіндеп жайылады, керек азығын қар астынан тұяғымен аршып алады.

Тарихи диктант
1.................берік әрі салмақты металл
2.................еңбек өнімділігі өсті.
3 Біздің еліміздің тарихында ерте темір дәуірі.....................
аралықты қамтыды
5 ............................ киіз үйін, киім кешегін,тұрмыстық
заттарын артты.
Тест тапсырмасы
1.Қазақстан аумағын мекендеген тайпалардың темірді ашу және кеңінен пайдалана бастаған кезеңі
А) б.з.б 4мыңжылдық
Ә) б.з.б 5-3 мыңжылдық аралығы
Б)б.з.б 1 мыңжылдықтың соңы
в) б.з.б 8 ғасыр

2.Ертедегі темір өңдірудің қарапайым тәсілі
А) домна пеші
Ә) пеш көрік
Б) қазандық
в) мартен пеші

3 Ежелгі Қазақстан тұрғындарының көшпелі мал шаруашылығымен айналысуға көшу себебі
А) көрші халықтардың ықпалымен
Ә) климаттың өзгеруінен
Б) жаңа еңбек құралдарының пайда болуынан
в) ежелгі Қазақстан тұрғындары көшпелі мал шаруашылығымен айналыспады.

4. Батыс Қазақстанның шөлді аумақтарында өсірілетін түлік
А) сиыр
Ә )жылқык
Б) түйе
в) ешкі

5. Тебіндеп жайылуға икемсіз, жемшөп әзірлейтін түлік
А) сиыр
Ә )жылқык
Б) түйе
в) ешкі
Венн диаграммасы

ІҮ. Үйге тапсырма
§12 . Көшпелі мал шаруашылығы
Үрлеу әдісімен шикі темір қорытатын қазандық.Суретке әңгіме құрастыру
Ү.Оқушыларды бағалау .