. Алматы облысы
Ұйғыр ауданы
«Сүмбе орта мектебі мектепке дейінгі
шағын орталығымен» коммуналдық
мемлекеттік мекемесінің
тарих пәні мұғалімі

Ежелгі Қазақстан тарихы Сақтар. Сақтардың мекендеген жері. Сақ қоғамы Мерзімі:
6 ә сынып
Сабақтың түрі Саяхат сабақ Сабақтың көрнеклігі Суреттер, слайд, карта, музейдің ішкі көрінісі.
Сілтеме: 1) Мұғалімге арналған нұсқаулық
2) Қазақстан тарихы
3) Әдістемелік нұсқаулық
4) Қосымша әдебиеттер
5) Слайд www ustas kz.
Жалпы мақсаты

Оқыту нәтижесі

Түйінді идеялар  Қазақ халқының ата-тегі болған тайпалар мен ұлыстар туралы айта отырып, Орта Азияны мекендеген сақ тайпаларының шығу тегі, және олардың мекендеген жерлері туралы толық түсінік беру.
 Оқушылар сабақ барысында топпен қарым- қатынас орнықтырады. Өз білімінің деңгейін анықтайды.
 Тақырыпты түсіндірудің оңтайлы жолдарын көреді. Өз пікірін еркін айта білуге дағдыланады.
Хронологиялық деректерді талдайды, Қазақстан аумағында мекен еткен тайпалық одақтар мен мемлекеттермен танысады.
Сақтар.Сақтардың мекендеген жері. Сақ қоғамы жайында мағұлмат алу.
Қолданылатын материалдар Постер, интерактивті тақта, суреттер, стикерс, маркер
Оқыту әдістері 1.СТО
2.АКТ
3.Бағалау
4.Дарынды және талантты балаларды оқыту
5.Жас ерекшелігіне қарай оқыту
6.Оқытуды басқару және көшбасшылық 1.Жеке жұмыс
2.Жұппен жұмыс
3.Топпен жұмыс
4.Сыныппен жұмыс

Оқушы мен мұғалім әрекеті Ұйымдастыру.
Сыныпта психологиялық ахуал қалыптастыру
Топқа бөлу.Топ басшысын сайлау.
Тапсырмалар 1.Сәйкестендіру тесі
2.Көпір тапсырмаларын орындау
Өткен сабақпен жаңа сабақты байланыстыру.
3.Мәтінмен жұмыс
4. Семантикалық карта
5.Постермен жұмыс 6.Сергіту сәті
7. Қорытынды
Үй тапсырмасын сұрау
Саяхаттың басталатын жері Ауылдан қалаға келдік. Саяхаттан автобусқа отырып, мұражайға келдік. Мұражайға билет алу үшін ішке ендік.Мұражай қызметкерлері бізге «Билет алу үшін ең алдымен үйге берілген тапсырманы орындау керек»- деді.
1- тапсырма
«Сәйкестендіру тесі»
1.Көшпелі мал шаруашылығы қашан қалыптасты?
2.Көшпелілер нені киелі санады?
3.Жылы қоралары бар тұрақты орын қалай аталады?
4.Қыс жақындағанда қоныстанатын қыстауға жақын жайылым қалай аталады?
5.Жайлау деген не?

Жауапты тексер Билет алып мұражайға кірдік.
Қазақстан Республикасының алтын және бағалы
металл мұражайы
Көпір тапсырмалары 1.Ежелгі Қазақстан тұрғындары неліктен көшпелі мал шаруашылығымен айналысуға көшті?
Ж.Климаттың өзгеруінен
2.Батыс және Орталық Қазақстанда тұрмыстың қандай түрі қалыптасты?
Ж.Таза көшпелі тұрмыс.
3.Шығыс Қазақмтанда, Алтай мен Тянь-Шань тауларында, Жетісудың таулы аймақтарында қандай шаруашылық түрі дамыды?
Ж. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыды.
4.Қазақстанның Оңтүстігінде Шу, Келес, Сырдария өзендерінің аңғарында қандай шаруашлықы дамыды?
Ж. Отырықшы шаруашлық.
Мұражайдың 1-Залда- «Жаңа сабақты түсініп алыңдар. Содан соң ары келесі бөлмелерге кіресіңдер» -деді
Жаңа сабақ Тақырыбы: Сақтар. Сақтардың мекендеген жері. Сақ қоғамы
 Мақсаты: Қазақ халқының ата-тегі болған тайпалар мен ұлыстар туралы айта отырып, Орта Азияны мекендеген сақ тайпаларының шығу тегі, және олардың мекендеген жерлері туралы толық түсінік беру.

Мұғалімінің әрекеті Бүгін біз ерте темір дәуірінде алғашқы қауымдық құрылыстың ыдырауы, ру - тайпалардың ішкі - сыртқы қарым – қатынастары Қазақстан жерінде алғашқы тайпалық одақтардың құрылуына әкелді. Қазақстан аумағын б. з. б. 8 - 3ғ мекендеген сақтар сондай тайпалық одақтардың бірі болды.
-Сақтар туралы не білесіңдер?
Сабақтың жоспары:
1.Сақтар туралы алғашқы мәліметтер
2.Сақ тайпаларының қоныстануы
3.Сақ қоғамы
Сақтар туралы мәлімет:
Парсы патшаларының Грек-рим авторларының
шығармаларында
тастағы сына жазбалары

Парсы патшалары Дарий Геродот пен Страбон , Ктесий
мен Ксеркстің бұйрығымен
жазылған
Сақтар – б.з.б. І мыңжылдықта Орта Азия мен Қазақстан жерін мекен еткен ежелгі тайпа
Б.з.б. I мыңжылдыкта Жетісудан жөне Түркістаннан Қара теңіз бойына, Алтай тауларынан Хорезмге дейінгі аймақты «сақ» атауына ие болған көптеген тайпалар мекендеген. Оқушыларға сақ тайпаларының жайлаған аумағын картадан көрсетемін. Бұл дәуір тарихи әдебиеттерде «ерте темір дәуірі», «ерте көшпелілер дәуірі», «сақ дәуірі» деп аталады. Сақтардың кұрамына көптеген тайпалар кірді. Олардың нақты санын айту мүмкін емес. Сақтар тарихта көптеген атаулармен белгілі болғандығын айтып, төмендегі кестенің көмегімен түсіндіріп шығамын.
Кесте№1
Деректерде Қалай атады?
Ирандықтарда Сақтар
Еуропада Скифтер
Грек деректерінде даилар, массагеттер, исседондар т.б.
Парсы деректерінде Хаомоварга, тиграхауда,
парадарайа


Теориясы «Білу» Сақтардың тайпалық құрамы мен орналасуы: Археологтардың пікірінше сақ тайпалары мен тайпа одақтары мынадай негізгі топтарға бөлінеді:
№ Сақ тайпаларының аты мекендері
1 Парадарайа
(теңіздің арғы жағындағы сақтар) Қара теңіздің солтүстігі, Арал теңізінің маңында Сырдария мен Амударияның төменгі ағысы
2 Тиграхауда
(шошақ бөрік киіп жүретін сақтар) Сырдарияның орта ағысы, Тянь-Шаньда, Жетісуда
3 Хаумаварга
(хаома сусынын дайындайтын сақтар) Мургаб аңғарында
(Түркіменстан)


Теориясы «Түсіну» Картамен жұмыс жасау:Шошақ бөрікті сақтарға ерекше тоқталу
-Алтын адам, Томирис, Шырақ.туралы қысқаша әңгіме қозғау
Суреттерді сөйлету

Сергіту сәті Гүл сыйлау
2- залға өттік. Залға ену үшін мынандай тапсырманы орындау керек:
3. Семантикалық карта.
Дұрыс жауапқа “+” таңбасын қою.

Ториясы «Талдау»
Семантикалық карта. Сақтар
Мургаб аңғарында
Арал теңізінің маңында
Сырдарияның орта ағысында






3-залдағы тапсырма: «Постер құрастыру»

Теориясы «Жинақтау»



Практика Слайд көрсету.Жаңа сабақты қорыту. Мұражайдың соңғы залында «Алтын киімді адам» тұр екен.( сол жайында мәлімет беру)
Тәуелсіздік- қасиетті ұғым, сәулелі құбылыс.Сандаған ғасырлар мен замандар бойы бабаларымыздың асыл арманы болған. 1995 жылы 13 шілде күні ҚР президенті Алматы қаласында Тәуелсіздік монументін орнату туралы қаулы қабылдады. Осы монументтің авторлар тобының жетекшісі Шот-Аман Ыдырысұлы Уәлиханов.Тәуелсіздік монументі Алматы қаласындағы Республика алаңында орналасқан.
Сабақты қорыту Оқушыларды бағалау. Үйге тапсырма беру.§12 .