. Сыныбы: 5 «а»
Пән аты: Қазақстан тарихы
Пән мұғалімі: Серікбаева Гүлшара Жауғашарқызы
№19 орта мектеп Қызылорда облысы,Арал ауданы,Жақсықылыш кенті.

Сабақтың тақырыбы . Тарихи карталар
Сабақтың мақсаты :
Білімділік: Оқушыларға карта тарихы , қазақ жері жайлы карталық мәліметтер туралы түсінік
беру.
Дамытушылық: Оқушыларға сұрақтар , тапсырмалар беру арқылы ойлау, есте сақтау қабілетін
дамыту.
Тәрбиелік: Оқушыларды бірлікке, адамгершілікке , елін , жерін сүйе, құрметтей білуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі : Дәстүрлі
Сабақтың типі : Жаңа сабақты меңгерту.
Сабақтың әдісі : Ауызша баяндау, сұрақ –жауап.
Көрнекілік : Сызбалар , кесте.
Құрал – жабдық : Карта.
Сабақ барысы : І. Ұйымдастыру .
а) Сынып оқушыларын түгелдеу.
ә) Оқушылар назарын сабаққа аудару.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау , бағалау.
Тақырыбы:Тарих және кеңістік .
1. Кеңістік ұғымы
2. қазақ халқының кеңістік туралы ұымдары.
ІІІ . Өткен сабақты бекіту.
1. Кеңістікті қалай түсінесің ?
2. кестені толтыр.
Сақтардың әлемнің үш құрылымы туралы түсінігі Ежелгі түріктердің кеңістік туралы ұғымы Қазақтар кеңістікті қалай атаған ?


3 . Тест тапсырмалары.
1) Күнге табынудан қазақ жерінде қандай ескерткіштер қалған ?
А) пирамида ә) «мұртты қорған» б) обалар В) кесенелер
2) Ежелгі түріктер неге табынған ?
А) тәңірге ә) жаратушыға б) күнге В) тауға

ІҮ. Жаңа сабақ
1 . Карта тарихы
немісше – «түпнұсқа»
Карта
грекше – «жазу папирусы»
Карта түрлері

Тарихи географиялық саяси экономикалық
Алғашқы карталар - Қытайда жасалды
Карта жасау ісі дамыды - Ежелгі Грекияда

Ежелгі карталар

р\с Ежелгі карталарды жасушылар Қамтылған жері
1 Геродот Жердің кескін картасын алғаш жобалап жасады. Оған Ежелгі Грекия жері енді.
2 Птолемей Б.з.б. ІІ ғ. «география» кітабын жазып , оған қосымша дүние жүзінің картасын жасайды. 26 мемлекеттің аумағы қамтылады. Еуразия, Африка құрлықтарының бедері қазіргі кескініне біраз жақындайды.
3 Ұлы ойшыл , саяхатшылар әл – Идриси,Ибн Хаукал Дүние жүзі және Орта Азия картасының түпнұсқасын құрастырып , қолжазбаға енгізген.
4 Махмұд Қашғари ХІ ғ . қазақ жерінің саяси – этностық тарихы туралы дерек береді.

ХҮІ – ХҮІІ ғ . – Италия , Голландия елдерінде карта жасау ісі жолға қойылды.

«Худад әл - Әлемде » ортағасырлық құнды еңбек , қарлұқтар жайлы дерек бар.
Әл-Идриси «Сурат әл- ард»( «Жер беті суреті») – Қазақ жеріндегі ежелгі қалалар , таулар мен
өзендер жайлы , қимақтың 16 қаласы аталады.Ертіс өңірін мекендеген тайпалар
Орыс ғалымы С.Ремезов – ХҮІІ ғ. «Сібірдің сызба кітабы» - алғаш рет қазақ жерін өзі жазған
кітабындағы картаға түсірген.
И.Г. Ренат – Тұтқындағы швед офицері – қазақ жерінің картасын Жоңғария ханының
тапсырмасымен жасайды.
Ш. Уалиханов – Ыстықкөлді алғаш рет топографиялық картаға түсірді.

Ү. Жаңа сабақты бекіту.
1. Карта не үшін қажет ?
2. Әлемде алғаш карталар қалай жасалды ?
3. Көне және ортағасырлық сауда мен көш жолдары туралы не білесің ?

ҮІ. Қорытындылау.
ҮІІ . Үйге тапсырма
Тарих және карталар
Өздерің тұрған елді мекеннің картасын жасап келу. .