. Сабақтың тақырыбы: Матадан жасалған панно . Коллаж жасау жұмысы.
Сабақтың мақсаты: коллаж жұмысын оқушыларға меңгерту.
Білімділік: оқушыларға қолөнер түрлерін меңгерте отырып, қолөнердің
бір саласы аппликация, коллаж туралы білім, білік
дағдыларын қалыптастыру;
Дамытушылық: қолөнерге деген қабілетін ұштай отырып,
іскерлікке, икемділікке, шеберлікпен жаңаша
мазмұнын табуға үйрету;
Тәрбиелік: қол еңбегін меңгеруге, жауапкершілікке,
эстетикалық
таным ерекшелікті түсінуге бейімдеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Пәнаралық байланыс: сызу, бейнелеу өнері, тарих.
Көрнекілігі: ұлттық қолөнер туралы буклет, мақал-мәтел,
жұмбақ, сөзжұмбақ, тақта, қоржын.
Керекті құрал -жабдықтар: мата жиынтығы, түсті қағаздар,
Жіптер,сызғыш, ине, қайшы, желім.
Сабақтың өту барысы:
I. Үйымдастыру.
а) Оқушыларды түгендеу.
б) Сынып тазалығына назар аудару.
в) Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
II. Үй тапсырмасы.
а) Құрақтың қандай түрлері бар?
б) Құрақ тігуге қандай мата қолданылады?
в) Құрақ тігуде қандай тігістер орындалады?
III. Білімдерін тексеру немесе ой толғау.
Балалар бүгінгі сайысымыздың мақсаты «Талаппен бастап, талғаммен аяқта» үранымен жүмысымызды бастайық . Осыған байланысты сіздерге бірнеше бағытта тапсырмалар беріледі.Сабақ өлең шумақтарын оқумен жалғастырылады.
Кел, балалар ойнайық,
Ойын ойықта, ойлайық.
Қандай сүрақ болса да,
Шешпей оны қоймайық.
Ал ойыннан қалмайық,
Ойсыз мүлдем болмайық.
1 кезең І-ІІ топ арасында мақал-мәтел сайысы.
Өнер, еңбек, шеберлік туралы мақал-мәтел білесіңдер ме?
2 кезең І-ІІ топқа жұмбақ жасырылады:
а) Адамның сәні, онсыз жоқ мәні. (Киім)
б) Үйінде иесі бар адамның үсті-басы ұқыпты болады. (Ине, жіп)
в) Бес ін, бес іннің аузы бір ін. (Қолғап)
г) Қалады жерге түсіп шайнағаны. (Қайшы)
д) Тап, тап , тәп жорға,
Табаны жоқ боз жорға,
Желіп кетсе жеткізбес,
Жерге түссе таптырмас ( Ине)
е) Екі пышақ білесіп,
Кесіп – пішіп береді.
Екеуі бірге жүмесе
Жоқ қой бізге керегі ( Қайшы )
3 кезең « Кім жылдам» тест
1. Матаның жібін ата.
а/ негізгі жіп, жиек жіп;
б/ негізгі жіп, арқау жіп; (х)
в/ алғашқы жіп, арқау жіп.
2 оншақпен кестелеуге бола ма?
а/болады; (х)
б/ болмайды;
в/ білмеймін.
3 Қол тігістерін ата.
а/ көктеу, көмкеру; (х)
б/ ширәту, жөрмеу
в/ түту, торлау.
4. Матаның неше жиегі болады?
а/4 6/2 в/1
5Тігін машинасының жобасын ең алғаш рет ойлап шығарған кім?
а/ Иссак Зингер;
б/ Ален Уилсон;
в/ Леонардо да Винчи.
6 Киім пайдалануына қарай қалай бөлінеді?
а/түрмыстық, өндірістік, формалық
б/аспаздық, санитарлық, формалық

в/ сәндік, спорттық, тұрмыстық
7 Өлшемді қалай алады?
а/ алдынан
б/ оң жақтан
в/ сол жақтан
8 Кергіш не үшін қажет?
а/ киім тігу үшін
б/ киімнің үлгісін пішу үшін
в/ кесте тігу үшін

9.Иык бүйымдарына не жатады?
А) Иыкка киілетін барлык бүйымдар.
Б) Шапан, камзол, халат, белдемше.
В)Белдемше, бөрік, тон, жейде.

10. Көйлек қандай бөліктерден түрады?
А) Белдемше жэне үстіңгі бөліктен түрады.
Б) Белдемше, жаға, жең, үстіңгі бөліктен түрады.
В). Арткы жэне алдыңғы бөліктен түрады.
11. Қолдануына карай бұйымдар кандай
түрге бөлінеді?
А)Түрмыстык, күнделікті, салтанатты.
Б)Тұрмыстык, салтанатты, өндірістік.
В)Күнделікті, салтанатты, арнайы.
12. Иык бұйымдарына жататын ұлттык
киімдер тобы.
а)Тон, қамзол, шапан, бешпет.(х)
б)Жейде, костюм, халат, ішік.
В)Көшек, костюм, тон, шапан.
13.Бұйымға матаны қандай
қасиеттеріне қарай таңдайды ?
А) Пайдалы жэне сэндік касиеттеріне назар аудару керек.
Б)Матаның түріне, талшығына назар аудару керек.
В)Денсаулыкка пайдасымен зиянына назар аудару керек.
14. Қамзолды қандай маталардан тігеді?
А) Пүліш, баркыт, шұға.

Б) Қыжым, бомази, майя.
В) Фланелъ, сэтен, бөз.
15. Сэнді кім шығарады ?
А) .Көркемдеуші - сэнгер.
Б) Инженер - технолог.
В) Тігінші.
16 Тігіс дегеніміз не?
А) Бөлшектердің біріккен орны.
б)Бірнеше рет кайталанған ине шаншым орны.
в) Матадағы жіптердің айқасуы аркылы аякталған процес
4 кезең « Адасқан құралдар» ойыны

Сызады

кетіргіш

құрал

өлшеуіш

жазады

оқу құралы

мата

тігеді
ине

Шыт

Қайшы

Үтік

Сантиметрлік лента

Сызғыш

Қарандаш қыртысын жазады

Кітап қияды

Өшіргіш

5 Кезең Жаңа сабақ.
Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы матамен жапсырмалау, коллаж жұмысын
меңгеру. Біздің мұндағы мақсатымыз - әр халықтың өзіне тән өнері, тілі,
қолөнерімен ерекше екендігін түсіндіре отырып, қолөнердің бір саласы –
сәндік-қолданбалы өнер әдісін үйрету.
"Халықтың ұлт екенін айыратъін негізгі арнасы бар",-дейді зерттеушілер.
Ол-тіл өнері, қолөнері. ■

"Өнерді таудың бұлағынан,
Қойдың құлағынан.
Апамның киізінен,
Ешкінің мүйізінен үйрендім".

Ә. Қастеев

Аналарымыз бесікті тербете отырып:«Өнерлі бол, ақ ботам, Бақытты бол, ақ қозым»,- деп жырлаған болса, сөз маржанының шешендері өздерінің ұлағатты өнер туралы сөздерін қалдырып кетті.«Өнерпаз болсаң, арқалан», - деп Абай атамыз бекер айтпаған. Қолөнер халық өмірімен, тұрмысымен бірге жетіліп келе жатқан өміршең өнер. Күнделікті
тұрмыс тіршіліктегі сан алуан қажеттіліктен қолөнер туындылары пайда
болып, жетіліп, өңделіп отырған. Мысалы: \/ІІ-\/ІІІ ғасырда үйшілік, ұсталық,
VIII ғасырда зергерлік, \/Ш-ХХ ғасырда ерімшілік, тігіншілік, т.б. дамыды.
Сәндік-қолданбалы өнер эстетикалық мәні жағынан да маңызды дайындалған
қолөнер арқылы өмірге келген көркем туынды.Қазіргі кезге дейін сақталып келген, басқа
халықтар да пайдаланған ескі де негізгі техника -аппликация кеңінен пайдаланылады.
«Аппликация» атауы латынның «жабыстыру», «қиыстыру» деген сөзінен
шыққан. Аппликация қолданылатын материалына қарай үшке бөліп
қарастырылады. Біріншісі, түрлі қағаздардан орындалатын аппликация,
екіншісі, әр түрлі мата, киіз, тері, шүберек қолданумен орындалатын
аппликация, үшіншісі, табиғи материал (сабан, ши, қамыс, т.б.) қолдану
арқылы орындалатын аппликация.Әр түрлі мата материалдарында орындалған
аппликация түрі XVI ғасырда Италия мен Испанияда, XVII ғасырда Греция мен Францияда
пайда болған. Аппликацияның силуэттік түрде орындалуы Х\/ІІІ-ХІХ ғасырда Ресейде
жақсы дамыды. Француз суретшісі Анри Матисс: «Қайшыны пайдалану арқылы
керемет аппликация түрлерін жасауға болады»,- деген жақсы пікір айтқан.
Аппликация шығыс пен батыс елдерінде, сонымен қатар, Орта Азия мен
Қазақстанда жақсы дамыды. Халық өнерінде өрнекті фигураларды негізгі
астарға киізден, матадан, теріден ойып алатын болған. Бұл өнерді коллаж
жұмыстарында пайдаланамыз. Тақырыптық коллаж жұмысын орындауға
болады. Орындалатын жұмыс бұйымның көлемі мен пішініне сәйкес келуі
керек.



Жаңа сабақты түсіндіру мақсатында топтық жұмыс ұйымдастырылды.
6 кезең I - II топқа сұрақтар қойылады.
Қоржындағы сұрақтар:
1. Аппликация дегеніміз не?
2. Мата неден тұрады?
3. Сәндік-қолданбалы өнер дегеніміз не?
4. Тігістің неше түрі бар?
5. Мата түрлері қандай?
6. Коллаж жұмыстарында қандай материалдар пайдаланылады?

Екі топ сөзжұмбақ құрастыру керек.

1 Жіппен тоқылатын түкті бұйым. (Кілем)
2 Жүннен басылатын төсеніш. (Сырмақ)
3 Түрлі түсті жіппен тігілетін қолөнер түрі. (Кесте)
4 Мата қиындысынан тігілетін өнер. (Құрақ құрау)

м а т а
қ а й ш ы

т а л ш ы қ
м а ш и н а

1.Киім неден түрады? (Мата)
2.Екі басты жалмауыз келіп аузын ашады, Алдына түскен нәрселер, өзінен-өзі қашады. (Қайшы)
3. Мата неден тұрады? (Талшық)
4. Бар екен бір жеңешем, Қап-қара тас, жемейді, ішпейді де,
болмайды да. Халықтың бәрін киіндіріп, дүниеден өткен өзі жап-жалаңаш. (Машина)

к

і л е м
с ы р м а қ
к е с т е
к ұ р а қ

7 кезең « Түс үйлесімділік »

I - II топқа түрлі түсті қағаздан немесе матадан аппликация әдісімен натюрморт тақырыбына коллаж жұмысын орындау тапсырылады.
Түс үйлесімділік заңдылықтарын сақтап, ұтымды шешім қабылдаған топтың жұмысы бағаланады. Бұл өнер - ептілікті, икемділікті, шеберлікті қажет етеді. Әр істі бастар алдында халық мәтелін есте ұстаған жөн. «Талаппен бастап, талғаммен аяқта». Жұмыстың сызбасын қағаз бетіне түсіреміз. Құмыраның, жемістердің пішінінде үлгі қағаз даярлап, пайдалану арқылы матаны қағаз мөлшерімен қиып аламыз. Қиылған маталарды сызба үлгіге қарап рет-ретімен түс үйлесімін тауып ажыратамыз. Қандай жұмыс болмасын оны
іске асыру барысында істелетін іс-әрекет болады. Мысалы, сызба үлгі түсіру, түс таңдау, үлгі даярлау, қию, жапсыру, тігу, т.б.

8 кезең Түсінгенін сұрау.
Салт-дәстүрге байланысты сый табақ тарту.

- Үйге қонақ келгенде, той-жиындарда табақ тартылады. Табақтың қандай түрлері болады? (Бас табақ, жай табақ, сый табақ, қыз табақ, құда табақ).
Сыйлы қонаққа бас табақ тартылады. Бас табаққа: бас, жамбас, жауырын, ортан жілік, кәрі жілік, асықты жілік, қазы-қарта салынады.
Енді табақтан ас алайық. Әр мүше атауында сұрақтар жасырылады:

1. Бас: коллаж дегеніміз не?
2. Жамбас: технология дегеніміз не?
3. Жауырын: натюрморт дегеніміз не?
4. Асыкты жілік: қолөнер түрлерінің атаулары қандай?
5. Кәрі жілік: түс үйлесімділікті қалай түсінеміз?
6. Ортан жілік: коллаж жұмысының орындалуы?
7. Қазы-қарта: құрақ құрау технологиясына не жатады?

VI. Бекіту.

Әр халықтың өзіне тән өнері, тілі, дәстүрі болатынын білдік. Жалпы қай өнер болсын адамның шеберлігін, тапқырлығын, ұшқыр ойын қажет етеді. «Өнер - таусылмас мұра», «Шебер көп жерде, енер көп», - дегендей, бүгінгі коллаж жұмысын орындауда үлкен шеберлік, белсенділік танытқан қушылар бағаланады.

УІІ. Үйге тапсырма.

Сарамандық жұмысқа түрлі түсті маталар, жіптер, қайшы әкелу. .