. Сабақтың тақырыбы: Алюминий және оның қосылыстары
Сабақтың мақсаты:
Екідайлы элементтер жайлы білімді сатылай кешенді талдай отырып дамыту. Алюминиийді мысалға ала отырып жай зат ретіндегі қасиеттерін,қосылыстары олардың қолданылуы туралы мәлімет алу.

Сабақтың міндеті: 1.Екідайлы элементтер табиғатын оқып-үйрену
2. Алюминиий оның қосылыстарымен танысу
3.Тірек-сызбаны есеп шығаруда қолдана білу

Сабақтың әдісі: жаңа сабақ
Сабақтың әдісі: Сатылай кешенді талдау технологиясы
Көрнекілігі: Периодтық кесте, қымбат, бағалы тастар (жинақ), тау жыныстары(жинақ),
Al сымды қыздыру(44 сурет). Алюминий (жинақ), Al қолдану (45 сурет)

Сабақтың жүру барысы:
Болмаса да айтарлықтай салмағым
Көп металдан ардақтымын алдамын
Ұшақ болып аспанға ұшып, қалықтап,
Жердің жүзін,көк аспанды шарладым.

Дюралюмин дейтін менің қоспамды,
Әспеттейді химияның достары
Тұрмыста үстел,ыдыс-аяқ кереует,
Бағандардың бұйдаларын қостым мен

Қағаз да мен кәмпит,шайды сәндеген
Токқа балқып келіп тұрған ән де мен

• Өлең жолдарына талдау жасап, мысалдар келтіру арқылы шешуін табу.

Периодтық жүйедегі орны
1.Химиялық таңбасы- Al
2.Реттік нөмірі- 13
3.Ar(Al)- 27
4.Период нөмірі- ІІІ (кіші)
5.Топ нөмірі-ІІІ (негізгі)

Атом құрылысы:
1.Ядро заряды- +13
2.Электрон саны- 13
3.Протон саны- 13
4.Нейтрон саны -14
5.Энергетикалық деңгей саны -3
6.Валенттілік электрондары- 3
7. Электрондық конфигурациясы 1s2 /2s22P6/3s2 3p1

Табиғатта кездесуі:
1.Өзгемен салыстарғанда алатын орны- І
2.Өзге элементтермен салыстарғанда алатын орны-ІІІ (O2,Si)
3.Алюмосиликаттар (Al, O2, Si, Сілті Me,Сілті.жер Me)
4.Каолинит (H2O3• 2SiO2• 2H2O) саз балшық
5.Корунд (Al2O3) өте қатты, рубин(қызыл), аметист(күлгін),сапфир (көк) 43 сурет
6. Боксит (Al2O3 • nH2O)
7.Қазақстанда кездесетін кен орындары: Қостанай,Ақтөбе облыстарында

Физикалық
m- күмістей ақ, Me, p=2.7 г/см3
Электр жылу өткізгіш(Ag,Cu); T қайнау=6500С
Кристал торы-көлемді орталық куб.

Қасиеті

Химиялық
1.Белсенді Me (Mek акт. қатары) бірақ алюминий ыдыс +O2; H2
2.4Al0 +3 =
Al- тотықсыздандырғыш
Al2O3 –қабықша қалыңдығы: 0,00001мм
Al2O3 –күңгірт m, жемірілуге тұрақты

3.

4.
5.

6.

7.

8.2Al+Fe2O3=Al2O3 +2Fe+3241кДж

Қосылыстары:
1. Al2O3 ф.қ. Т-ақ, Тб.= 20500С
Кристал торы-атомдық байланыс-ковалентті
(зат берік,қатты)
Al2O3- суда ерімейді, онымен әрекеттеспейді
Х.қ. Al2O3+6HCl 2AlCl3+3H2O
Al2O3 +6NaOH 2Na3AlO3+3H2O

Қолданылуы: Электролиз арқылы ме Al алу.
Жасанды кристалдар,лазер жасау үшін
Рубин,сапфир
2. Al(OH)2 T-ақ, суда ерімейді
Алу: AlCl3+3NaOH=Al(OH)3↓ +3NaCl
Ақ ірімшік
тәрізді
сапал. Реакция
Х.қ. 1.Al(OH)3↓+3HNO3=Al(NO3)3 +3H2O
2. Al(OH)3 ↓+NaOH= NaAlO2 +2H2O
3. 2Al(OH)3 Al2O3+3H2O
4.Al тұздары әлсіз негіз тұздары ретінде сатылап диссоциаланады. (қышқыл орта көрсетеді)

Алынуы:

2007 ж. Павлодар электролиз зауыты

Қолданылуы:

Есептеу № 9
Мазмұны:

Белгілі: 15,2г → 9г

Белгісіз: х %

Шешуі:

Жауабы: х=15,2%

Тексеру: 59,2г-100%
9г- х% .