. Тақырыбы:«Алтын теңге»
Мақсаты:
1) Білімділік: Оқушылардыұлттықтеңгеніңшығутарихыментаныстыру.
2) Тәрбиелік: Оқушылардырәміздеріміздіқұрметтеуге, тәуелсізқазақелініңжетістіктерін, тарихынбілугетәрбиелеу.
3) Дамытушылық: Оқушылардың өзіндіккөзқарастарынқалыптастырып, шығармашылыққабілеттеріндамыту.
Түрі: Танымдықойын.
Ойынныңкөрнекілігі: Интерактивтітақта, суреттер, нақылсөздер, алтын теңге, үлестірме карточкалар.
Ойынныңбарысы:
1) Ұйымдастырукезеңі.
а) ҚазақстанРеспубликасыныңМемлекеттікӘнұранынорындау.
ә)Кіріспе.
б) І-ші кезең Іріктеу кезеңі. в) ІІ-ші кезең Мақал сөздің мәйегі. г). ІІІ-ші кезең Блиц сұрақ. ғ).ІҮ-ші кезең «Тапқырлар мен зейінділер». д).Ү-ші кезең «Білгенге маржан» видео тапсырма.
Ойынбарысы:
1.Ұйымдастырукезеңі:
1-ші жүргізуші: – Саламатсыздар ма құрметті оқушылар мен ұстаздар, баршамызға 15 қараша Қазақстан Республикасының теңге күні құтты болсын, бүгінгі «Алтын теңге» танымдық ойынына қош келіпсіздер.
2-ші жүргізуші: – Добрый день, уважаемые ученики и педагоги дополнительного образования! Мы рады видеть Вас на нашей познавательной игре «Алтын тенге» посвященный ко Дню национальной валюты Республики Казахстан.Қазақстан Республикасының «Ән ұраны» айтылады.
Жүргізуші: - Әр мемлекеттің тәуелсіздігін білдіретін өзіне тән белгілері болады. Бүгінгі танымдық ойында сол басты белгілердің бірі Қазақстанның ұлттық валютасы теңге туралы әңгімелейміз.
Теңге, теңге, теңгелер,
Теңгеадамғадемберер.
Тіршіліктіңарбасы,
Теңгеменендөңгелер.
1-ші жүргізуші : - Балалар, ойынымызға белсене араласып, зейін қойып тындай отырыңыздар, ойын барысында қазір алатын ақпараттарыңыз бойынша да сұрақтар болатынын айта кетейік.
Тәуелсіздік алған елдің ең бірінші айрықша белгісі -ұлттық валюта. Олай болса, Қазақстан Республикасының да айрықша белгісі ұлттық валютасы теңге. Ол - Қазақстан Республикасы көлемінде пайдаланылатын заңды төлем құралы.
Ақша-асыл қазына, халық байлығы.
Халқымыз теңгені бұрын да пайдаланған. Теңге атауы орта ғасырлардан бастау алады.VIII-IX ғасырларда әр билеушінің өз руының рәміздері бейнеленген теңгелері айналымда жүрді. XIV ғасырдың аяғында Қазақстан аумағында Әмір Темірдің мәнеті айналыста болды.
Ал, XVI- XVIІІ ғасырларда мыс тиындар қолданыста жүріп, Қазақстанның Орта Азия мемлекеттерімен және Ресеймен сауда-саттық байланыста болғанын айғақтайды. Түркі тілдес халықтың «тәнге» деген ақша атауынан орыстың «деньги» деген сөзі шыққан. Ерте замандарда теңгелерді Түркістан, Тараз қалаларындағы арнаулы шеберханаларда жасаған.
Кеңес Үкіметі заманында білеміз ия балалар, барлық СССР құрамындағы мемлекеттердің бәрінде де айналымда рубль болды.
Ал, 1991жылы еліміз Тәуелсіздігін алғаннан соң Елбасының Жарлығымен Тәуелсіз елдің өзіндік айрықша валютасы болу керектігі аталды. Сөйтіп, Ұлыбританиядағы «Харисан енд санс» компаниясына тапсырыс жасалып, 1993 жылдың 12 қарашасында елімізге ұлттық валютамыз теңге енгізіліп, Елбасының бұйрығы бойынша 1993ж. 15 қарашасынан бастап Қазақстан Республикасы аумағында теңге валютасы айналымға енгізілді. Ал, алғашқы тиындарымыз Германияда жасалынды.
Қазақ валютасын өмірге келтірген суретшілер Тимур Сүлейменов, Мендібай Алин, Ағымсалы Дүзелханов, Қайролла Ғабжәлелов.

1- ші жүргізуші: -Ең алғашқы бекітілген тенге купюраларының бірінші бетінде қазақ халқының әйгілі ұлы тұлғалары әл-Фараби, Сүйінбай, Құрманғазы, Шоқан, Абайдың бейнелері басылды. Бүгінгі күні Алматы қаласында ақша шығаратын фабрика жұмыс істейді және Өскемен қаласында металлургия заводында монеталар шығарылады. 2-ші жүргізуші: -Тенге такой же атрибут государственности, как флаг, герб и гимн. Каждая страна стремиться подчеркнуть, выразить в собственном денежном знаке символ своего суверенитета. 15 ноября - День национальной валюты Казахстана, и сегодня мы с вами поговорим о нашей валюте.Тенге - первый денежный знак суверенного Казахстана. Кстати, само слово “деньги” произошло от тюркского “тенге”. Авторами тенге стали ХайруллиГабжалилов, Мендыбай Алин, Тимур Сулейменов и Арима-Салы Дузельханова.Так как, наше государство не имело своей банкнотной фабрики, деньги печатала фирма “Харисон и сыновья” - в Великобритании, ну а первые наши монеты были выпущены в Германии. Самая лучшая по качеству купюра - это 200 тенге, на обороте которой изображён мавзолей Ходжи Ахмеда Ясауси, а на куполе и стенах можно прочесть суру из Корана.
Ещё одна особенность. Если вы заметили, 500-теньговая купюра имеет надписи на казахском и русском языках. Нигде, кроме нашей страны, “двуязычной” национальной валюты вы больше не увидите.
Сейчас у нас в Алматы работает своя банкнотная фабрика, сотрудничает правда уже не с фирмой “Харисон и сыновья”, а с “Томас Де Ла Ру”.
Но кроме бумажных денег есть и монеты. Монетный двор появился в Усть-Каменогорске на базе металлургического завода.
Мінекей, құрметті оқушылар, тәуелсіздігімізді білдіретін бірінші белгі ұлттық теңгеміздің шығу тарихын да есімізге түсірдік. Олай болса, ойынымызды бастауға рұқсат етіңіздер. Ойынымыздың әділ бағасын беретін әділ қазы алқасымен таныстырып өтейік. (Әділ қазы алқасымен танысып болғансоң) Ал, ойынымызды Іріктеу кезеңінен бастайық. Ол үшін біз сіздерге түрлі сұрақтар қоямыз, дұрыс жауабын берген балалар ортаға шығады және екі топқа бөлінеді. Ендеше, алға. І-ші Іріктеу кезеңі: Сұрақ – жауап
1.Ұлы тұлғалары бар, Керекқұндыкағаздар (теңге).
2.ҚазақстанРеспубликасыныңтұңғыш Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев қашансайланды? (1991жылы1 желтоқсанда)
3.Тәуелсіздікбелгілерінатаңдар.(Валюта,Ту, ЕлтаңбажәнеӘнұран)
4.Қандайжағдайдатуларкөтеріліп, мемлекеттіңәнұраныорындалады?
(Екіжағдайда: 1 ) Мелекетбасшысыныңсапарыкезінде; 2) Олимпиада жеңімпаздары анықталғанда)
5.Қазақстан Республикасы әнұраныныңавторларыната? (Ж. Нәжміеденов, Н.Назарбаев, Ш. Қалдаяқов)
6. Рәміздердегеніміз не? (Мемлекеттердібір – біріненажыратыптұратыннышан - белгілер)
7.Қазақстан Республикасы туыныңавторыкім?(Ш. Ниязбеков)
8.Қазақстан Республикасы Елтаңбасыныңавторыкім?(Ш. Уәлиханов, Ж. Мәлібеков)
9.ҚазақстанРеспубликасыныңұлттықвалютасықайжылықабылданды?10. «Теңге» деген сөзге синоним табыңыздар:(теңге, тиын, ақша, валюта, қаржы,капитал).11. Мемлекетіміздің елбасы? (Н.Ә. Назарбаев). 12.Тәуелсіздік алған елдіңең біріншіайрықша белгісі?( ұлттық валюта). 13.Тәуелсіз Қазақстанның алғашқы астанасы. 14.Айрықшабелгісі, Әлемніңтынысы, Байлықтыңбелгісі (ақша).
Жүргізуші: - Рахмет, балалар, мінекей ортаға ең шапшаң, ең білгір де ойыншыларымыз келіп қалды. Ендеше, құрметті сайысқа қатысушы балалар, екі топқа бөлініп, топтарыңызға ат қойып, өз топтарыңыздың теңгеге қатысты ұрандарын дайындауларыңызға және топтарыңыздың эмблемаларын дайындауларыңызға 5 мин. Уақыт береміз, ал біз балалар сіздермен ............... орындауында тамаша ән тыңдайық. Ортаға әнші шығады. Өлең айтып болған соң. –Рахмет, ал, кане, оң жақтағы топ өздерін таныстыруды бастайды. (топтар кезектесіп аттарын, ұрандарын айтып, эмблемаларымен таныстырады)
1. Мен«Теңгемін, теңгемін!»
Қазақ деген елденмін.
Тәуелсіздік – тұғырым,
Жарқын менің ғұмырым!
2.Теңге, теңге, теңгелер,
Теңге адамға дем берер.
Тіршіліктің арбасы,
Теңгеменен дөңгелер.


ІІ-ші кезең. Мәінекей, құрметті көрермендер, ойынымызға қатысушы екі топпен де таныстық. Олай болса, енді ойынымыздың
ІІ-ші кезеңі «Мақал сөздің мәйегі» кезеңіне кезекті берейік. Бұл кезеңде сіздерге мына экраннан мақал мәтелдер беріледі, сол мақалдардың бос орындарын сіздер қажетті сөздермен толықтырасыздар. Сіздерге көмек ретінде тапсырманың бірінші жолында қажетті сөздеріңіз бар.
Мақал - мәтелдер
Берілген мақал - мәтелдер арасындағы бос орынғатөмендегісөздіжаз.
( дүние, көз, дария, теңге, санап, шашу, есеп, ақшасы, судың, құлып, сом, ақшасыз)
1. _____ тиыннанөсер (теңге).
Жылқықұлыннанөсер.
2. Есепсіз ______ жоқ (дүние).
3. Алтын тапсаң _______ ал (санап).
4. Ақшакетугетырысады,
________ ұстауғатырысады (есеп).
5. Тамшыдантама берсе _______ болар (дария).
6.______ оңай, жинауқиын (шашу).
7. Ақшаашпайтын _________ жоқ (құлып).
8. ______ да сұрауы бар (судың).
9. Ақшада ____ жоқ (көз).
10. Ар - намысы таза адамның ______ аз болады (ақшасы).
11.Мың____ болғанша
Бірқылды басың болсын (сом).
12.Базардабәрі бар,
__________ешкімбермейді. (ақшасыз)

ІІІ-ші кезең.Блиц сұрақ
1.Қазақстанныңұлттықвалютасықашаненгізілді?(1993 жылқарашаның 15-і) 2.Қандай валюта халықаралықболыпсаналады? (евро, доллар)
3.Теңгеге дейінгіҚазақстанныңақшавалютасықалайаталған? (рубль) 4.Монеталар жәнебасқа да ақшабелгілерітуралығылымқалай
аталады? (нумизматика)
5.Қазіргі кезеңдеҚазақстантерриториясындақандайноминалды
Банкноттарқолданыста? (200, 500,1000,2000, 5000, 10000)
6.500 номиналды банкнотының бет жағында не бейнеленген? (Бәйтерекорналасқан. Банкнота ортасындатүрлітүстіжолақтардаүстіне
номиналдың сан белгісіенгізілген, Мемлекеттікәнұранноталарының
фрагменттері. Монументтіңсолжағындабіртүспен ҚР Мемлекеттікелтаңбасы,
Оңжағында - Мемлекеттіктудыңбейнесі. Банкнотаныңтөменгіжағында
Ашыққолбейнеленген)
7.Банкнотаның артқыжағында не бейнеленген? (ҚазақстанКартасыныңконтурыменкөмкерілгенландшафттар мен архитектураның заманауиобъектілері)
8.Бүгінгі күніҚазақстантерриториясында қандаймонеталар қолданыстажүр? (1,2,5,10,20,50,100)
9.Қазақстантеңгесініңнешеқорғанысдәрежесі бар? (8қорғанысдәрежесі)
10.Алғашқы Қазақстантеңгесіқайдабасылды? Англияда " Харрисонжәне оныңұлдары" компаниясында )
11.АлғашқыҚазақстантиыны қайдабасылды? (Германияда)
12.Ұлттық валютамыздыңдизайнынжасаушы авторлық топтыңжетекшісі кім болды?( Тимур Сүлейменов)
13.Ақшаны қайдажинауғаболады? (банкте)
14.Бүгінгі күні банкноттар қай жерде шығарылады?(Алматы қаласында фабрика ашылған) 15.Монеталар бүгінгі таңда қайда шығарылады. (Өскемен қаласында, монета сарайында)
16.Түркі тілдес халықтың «тәнге» деген ақша атауынан орыстың қандай сөзі шыққан?
ІҮ. «Тапқырлар мен зейінділер»
Қурметті ойыншылар, көрермендер.Бәріміз экранға назар аударайық.
Экранда теңгенің ең алғашқы банкноталар беріледі, ал сіздер сол банкноттық номиналдарын табу керексіздер.
Құрметті көрермендер сіздер де белсене қатысуларыңызға болады.Өз жауаптарыңызды екі топтың біріне берулерінізге болады

Ү. «Білгенге маржан» Видео тапсырма.
Тапсырма : «Атамекен» үйірмесінің жетекшісі оқушыларға видео тапсырмасын құттықтау арқылы береді. «Саламатсыздар ма, құрметті оқушылар, сіздерді бүгінгі Қазақстан Республикасының валюта күнімен құттықтаймын. Балалар, әр елдің өзінің төл валютасы болады, ендеше, мен сіздерге өзім көрген елдердің валютасымен таныстырып өтейін, »
р елдің валюта атауы әр түрлі Италия – лира, Куба – песо, Үндістан – рупия, Иран – риал, Қырғызстанда – сом, Ресейде – рубль, Германияда – евро, Америкада — доллар, және қолданыста монеталар да бар Ұлыбританияда-фунт, Украинада—гривна, Қытайда — юань, Тәжікстанда —манат, Өзбекстанда –сум, Түркияда – лира, Кореяда—йена, Латвия-лат т.с.с. балалар, ал осы валюталарын аталған мемлекет азаматтары мақтан тұтады және қастерлейді. Сіздер де құрметті балалар, төл валюталарыңызды қастерлей біліңіздер. Баршамызға мерекеміз құтты болсын.
(лира, песо, рупия, риал, сом, рубль,евро, доллар),(фунт,гривна, юань, манат,сум, лира, йена, лат)

а) «Қазақстан»
1.Италия – лира
2.Куба – песо
3.Үндістан – рупия
4.Иран – риал
5.Қырғызстанда - сом
6.Ресейде - рубль
7.Германияда - евро
8.Америкада — доллар

б) «Тенге»
1.Ұлыбританияда-фунт
2.Украинада—гривна
3.Қытайда — юань
4.Тәжікстанда —манат
5.Өзбекстанда -сум
6.Түркияда - лира
7 Кореяда—йена
8.Латвия-лат




Қорытынды:
Тәуелсіздігі мен ұлттық валюта – ажырамасұғымдар. Ал теңгеміздіңорнықтыболуы, соныменқатар, қаржысаласыныңтұрақтыболуытәуелсіздігіміздіарттыратүсетініхақ.Бізәліжасмемлекетпіз.Солай бола тұрса да 22 жылдабіразжақсылыққакуәболыпүлгердік. Әлі де асарасуымыз, аларбелесімізалда. Бірлігі мен ынтымағыжарасқанреспубликамызға «Көкбайрағыбиіктеп, арманың өжет, Алашым» дептілекайтпақпыз.Тәуелсіздіктаңыарайлапатып, егемендігімізеңселі бола берсіндейкелебүгінгітәрбиесағатымыздыаяқтаймыз. Баршаңызғазорденсаулық, бейбітөміртілеймін. Назарларыңызға рахмет!
Итак , наша игра подошла к концу.Команды играли хорошо, показав свои знания
и свою сплоченность. Команда, набравшая большее количество монет занимает первое место. Спасибо всем за активное участие. .