. география

ОҚО Төлеби ауданы, Ленгер қаласы №8 колледж МКҚК
«Тарих және география» пәнінің оқытушысы
Қалдиева Дилара Бейімбетқызы
Тақырыбы: Ресей Федерациясы және Белaрусь Республикасы
Сабақтың мақсаты:
а) Білімділігі: Студенттерге Ресейдің экономикалық – географиялық жағдайы туралы мәлімет беру, шекараларына тоқталу, мемлекеттің қалыптасу тарихы мен геосаяси жағдайын баяндау.
б) Дамытушылық:Бұрынғы алған білімдерін дамыту, ойлау, өз бетінше жұмыс істеу қабілетін дамыту.
в) Тәрбиелік:Өз Отанын сүюге, қоршаған ортаны қорғауға шақыру, экологиялық тәрбие беру.
Сабақ типі: Жаңа білімді меңгерту.
Сабақ түрі: Дәстүрлі сабақ.
Сабақ әдісі: Түсіндірмелі – көрнекілік әдіс, репродуктивтік әдіс, іздену әдісі, баяндау.
Сабақ көрнекілігі: Ресейдің экономикалық картасы, Дүниежүзілік саяси картасы, атлас, кескін карта.
Пәнаралықбайланыс:Тарих, өлкетану, геометрия
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру сәті:
Студенттердің зейінін сабаққа аудару
Қызығушылықты ояту
Данышпан философ Фалес
Дүниедегі ең үлкен нәрсе – Кеңістік.
Бәрінен жүйрік – Ой.
Бәрінен дана – Уақыт.
Бәрінен жеңілі – Басқаға ақыл айту.
Бәрінен қиыны - Өзіңді өзің тану.
ІІ. Өткен сабақты қайталау:
Азербайжан
Армения
Белоруссия
Қазақстан
Қырғызстан
Молдова
Ресей
Тәжікстан
Туркмения
Өзбекстан
Украина
А) Сәйкестендіру тесті
К
И
Е
В Е
Р
Е
В
А
Н Б
И
Ш
К
Е
К А
С
Т
А
Н
А М
И
Н
С
К А
Ш
Х
А
Б
А
Д Т
А
Ш
К
Е
Н
Т Д
У
Ш
А
Н
Б
Е К
И
Ш
И
Н
Е
В М
О
С
К
В
А Б
А
К
У

Б) Сұрақ – жауап
1. ТМД елдері қандай принцип негізінде бірікті және қандай даму бағыттарын ұстанып отыр?
2. Шанхай келісім ұйымы қашан құрылды?
3. Қазақстан мен ТМД елдері арасындағы экономикалық байланыстарға мысалдар келтіріңдер.
4. Шанхай бестігі қай жылы құрылды және оған қандай елдер кіреді?
5.Еркін сауда аймағы қай жылы құрылды?
6.Еуразиялық экономикалық қоғамдастық қай жылы құрылды?
7.Анклав дегеніміз не?
В) «Кім тапқыр?» ойыны (картамен жұмыс)
ТМД елдерінің мемлекеттік туын, атын, ел басшысын тез тауып беру, айту.
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы


██ Мүшелер██ Ассоцияланғанмүшелер
Штаб-пәтер Минск, Беларусь

Қолданатынтіл Орысша

Түрі Достастық
Мүшелігі 11 ел мүше, 1 ассоцияланғанмүше
Басшылары Орындаушыхатшы Сергей Лебедев
Ұйымдастыруы 1991жылы Желтоқсанның 21-і

Жұрты

— 2007 сарап. 277,983,490

ТМД елдеріне келесі мемлекеттер кіреді

Хатшы Сергей Лебедев Минск Беларусь
ТМД

Ильхам Алиев
Баку Әзербайжан
Серж Саргсян
Ереван Армения
Александр Лукашенко
Минск Белорусь
Нұрсұлтан Назарбаев Астана Қазақстан
АлмазбекАтамбаев
Бишкек Қырғызстан
НиколаеТимофти
Кишинев Молдова
Владимир Путин Москва Ресей
Эмомали Рахмон
Душанбе Тәжікстан
Гурбангулы Бердымухамедов
Ашхабад Түркменстан
Ислам Каримов Ташкент Өзбекстан
Виктор Янукович
Киев Украина
ІІІ. Жаңа сабақ түсіндіру
А) жаңа сабақтың тақырыбын ашу «Кім жүйрік» әріптерді біріктіру керек
Р
Ы
А Р
Е С Ц Е
С Я И Д
Е Й Ф Е
Б) Оқытушының түсіндірмесі
Жерінің көлемі - 17,1млн км 2
Халқы - 142 млн адам(2008ж)
Астанасы - Мәскеу
Мемлекеттік құрылымы - федерациялы республика
Мемлекет басшысы - президент
Заң шығарушы орган - Мемлекеттік дума
Үкімет басшысы - премьер - министр
Мемлекеттік тіл - орыс тілі
Ұлттық валютасы - рубль
Ресей Федерациясы жерінің ауданы жөнінен дүниежүзіндебірінші орын алатын аса ірі мемлекет. ¼- і бөлігі Ресей аумағының Еуропада орналасқан ¾- бөлігі Ресей аумағының Азияда орналасқан.Шекарасының жалпы ұзындығы 22125 км Теңіздік шекара ұзындығы38808км. Батыстан шығысқа қарай 9 мың км – ге, ал солтүстіктен оңтүстікке қарай 4 мың км – ден астам созылып жатыр.Ресейдің 12 мемлекетпен теңіздік шекарасы бар, ал 14 мемлекетпенқұрлық арқылы байланысқан. Ресей құрамына енетін Калининградоблысы анклав болып табылады.
Ресей жерінің 70 %- ға жуығын жазықтар мен1000 м биіктікке дейінгі таулы үстірттер алып жатыр. КХДР, Қытай, Монғолия, Қазақстан, Азербайжан, Грузия, Украина, Белоруссия, Польша, Литва, Латвия, Эстония, Финляндия және Норвегия. Мемлекет деп танылмаған Оңтүстік Осетия және Абхазияменде шектеседі.
Теңіздік шекара Жапония және АҚШ.Үш мұхит: Тынық, Солтүстік мұзды және Атлант
Шығысында Ресей үш теңізбен: Жапон, Охот және Беринг.
Солтүстігінде Ресейді:Чукот, Шығыс – Сібір, Лаптевых, Карск, Баренц Ақ теңіздері
БатысындаБалтық,Қара және Азов теңіздері.Сонымен қатар оңтүстігінде Каспий теңізімен шектеседі.
Ең ұзын шекара ҚР 7600 км. Екінші орында Қытаймен 4209 кмең қысқа шекара КХДР (39 км). Ресей Польша жәнеЛитвамен батыстағы — Калининградоблысыарқылы шектеседі.
Табиғат ресурстары
70% Отын - энергетикалық ресурстар
15% Кенсіз қазба байлықтар
13% Металдар
1% Алмас пен бағалы металдар
Жер ресурстары
Елдің жалпы жер қоры 1709, 8млн га
Жан басына шаққандағы жер үлесі 11, 5 га
Пайдалануға жарамды жер қоры 1/3 бөлігі
Аса құнарлы қара топырақ 1/3 бөлігі
Ресей жері су ресурстарына бай.
● Дүниежүзіндегі су - энергетикалық қордың 12%- ы шоғырланған
● Еуропалық бөліктегі үлесі 20%
● Азиялық бөлікке 80% тиесілі
Ресейде 2, 5 млн - нан аса өзен,
2 млн - ға жуық көл бар.
Ең ұзын өзені – Лена (4 400км).
Ең суы мол өзені – Енисей.
Ең үлкен су бөгені – Братск.
Орман ресурстары
Дүниежүзіндегі орманның 22%
Жан басына шаққандағы орманмен қамтамасыз ету 5,3 га
Қылқан жапырақты ағаштар 90%
Орманның көпшілігі орналасқан аймақтар Шығыс Сібір, Қиыр Шығыс, Батыс Сібір, Орал
Биологиялық ресурстар
Кәсіптік балық аулауда маңызы жоғары теңіздер:Баренц, Охот, Беринг, Обь, Енисей
Халқы
Халқының саны жөнінен Ресей дүниежүзінде Қытай, Үндістан, АҚШ, Индонезия, Бразилия және Пәкістан, Бангладеш, Нигериядан кейін 9 - орын алады
Еңбек ресурстары
● Еңбек ресурстары - 87 млн адам
● ЭБХ - 71 млн адам
● Жұмыссыздық деңгейі - 9, 2%
● Өндірістік емес салада - 57%
Хақының орналасуы
♦ Тығыздығы 1км2 - ге 8,5 адам, әлемдік көрсеткіштен 4 есе төмен
♦ Еуропалық бөлікте 79% тұрады, мұнда 1км2 аумаққа 30 адамнан келеді
♦ Азиялық бөлікке 21% тиесілі, мұнда 1км2 аумаққа 2, 5 адамнан келеді
♦ Калининград облысында халық тығыз орналасқан
♦ Қиыр Шығыс пен Шығыс Сібір, Солтүстік ауданда халық өте сирек қоныстанған
♦ Мәскеу қаласында халық тығыздығы 1км2 жерге 320 адам
♦ Транссібір теміржолы бойындағы аудандарды қамтитын жолақта Ресей халқының 93% тұрады
♦ Ресейде 150 мыңға жуық ауылдық елді мекен бар
♦ Ауыл шаруашылығында халықтың 55% жұмыс істейді
♦ Ұлттық автономиялық округтерде урбандалу деңгейі 50%
♦ Солтүстік Кавказбен Краснодар өлкесінде қала халқының үлесі 54%
Ресейдегі миллионер қалалар
Мәскеу, Санкт-Петербург, Новосибирск, Төменгі Новгород, Екатеринбург, Самара
Омбы, Қазан, Уфа, Челябинск
Экономикалық аудандары
1. Мәскеу қаласы мен 12 облыс кіреді
2) Волга - Вятка ауданы:Құрамына 2 облыс (Нижегород және Киров)3 республика (Чуваш, Марий Эл, Мордва)
3) Орталық қара топырақты аудан - ең шағын аудан (Белгород, Воронеж, Курск, Липецк, Тамбов облыстары
4) Солтүстік - Батыс экономикалық ауданы:Санкт - Петербург қаласы мен Ленинград облысы
5) Солтүстік экономикалық ауданы:Құрамына Карелия мен Коми республикалары Архангельск, Мурманск және Волгоград облыстары кіреді
6) Солтүстік Кавказ экономикалық ауданы:Адыгей, Қарашай - Черкес, Кабарда - Балқар, Солтүстік Осетия, Ингуш, Шешен және Дағыстанреспубликалары, Краснодар, Ставрополь өлкесі, Ростов облысы кіреді
7) Волга бойы экономикалық ауданы:Татарстан мен Қалмақ республикалары, Ульянов, Пенза, Самара, Саратов, Волгоград, Астрахань облыстары
8) Орал экономикалық ауданы:Удмурт және Башқұрт республикалары, Пермь, Свердлов,Челябі, Орынбор және Қорған облыстары
9) Батыс Сібір экономикалық ауданы:Алтай республикасы, Кемеров, Новосибирск, Омбы, Томск, Түмен облыстары кіреді. Мұнайдың 70%, газдың 90% үлесіне тиесілі
10) Шығыс Сібір экономикалық ауданы:Бурят, Тува, Хакасия республикалары, Красноярск, Иркутск,Чита облыстарынан құралады
11) Қиыр Шығыс экономикалық ауданы:Саха республикасы, Еврей автономиялық облысы, Чукот, Приморск, Хабаров, Амур, Камчатка, Магадан, Сахалин, облыстары кіреді
В) Картамен жұмыс
ІҮ. Сабақты қорыту:
«V» – білгенмін «-» - білмеген екенмін «+» - білдім ? – білгім келеді



Ү. Студенттерді бағалау:
ҮІ. Үйге тапсырма:Беларусь Республикасы, Ресей мен Қазақстан арасындағы байланыс түрлеріне реферат. .