. Жаңа технология әдістері
Ұстаз шеберлігі—озық тәжірибе,жаңа технологиялардың тиімді әдістерін таңдап алып оларды үйлесімді тиімді қолдануы. Биология пәнінен «Тірек-қимыл жүйесі » тарауында тапсырмалар арқылы оқушылардың білімін тексеру,ойлау қабілеттерін, есте сақтауын, түсінігін арттыру,тиімді әдіс-тәсілдерді меңгертіп,мамандыққа баулу мақсатында өткізген сабақ үлгісін ұсынып отырмын.
1.Үй тапсырмасын тексеру түрлері:
I.«Білім биржасы сұрақтары»
1. Адамның қаңқасы неше жасқа дейін өседі?
2.Қарт адамның сүйегінде қандай заттар көп болады?
3.Адамда неше қабырға болады?
4.Қозғалмайтын сүйектерді атаңыз?
5.Сегізкөз қай омыртқаға жалғанады?
6.Қандай химиялық элементтен айырылған жілік иілгіш болады?
7.Омыртқа жотасының қисаюы қалай аталады?
8.Адамның омыртқа жотасы неше жерден иіледі?
9.Адамда неше мойын омыртқасы болады?
II.Анатомиялық диктант
I топ
1.Адам қаңқасы қанша сүйектен құрылған? (200-ден аса)
2.Кеуде қуысында қандай ішкі мүшелер болады? (өкпе,жүрек)
3.Сүйектің пішініне қарай түрлерін атап жазыңыз.
а) ......, ә) ......., б) .......,
(жалпақ) (ұзын) (қысқа)
II топ
1.Сүйектің құрамындағы заттарды жазыңыз
а) ......., ә) ..........
2.Сүйектің қозғалмалы байланысын ........... дейміз. (буын)
3. «Д» дәруменін қайдан аламыз?
а) тағам,уылдырық ә) (күн сәулесі)
III топ
1.Сүйектер байланысының түрлері
а) (қозғалмалы) ә) (қозғалмайтын) б) (аз қозғалатын)
2.Ортан жілік қанша тонна жүк көтереді (1300 кг)
3.Сүйек қандай ұлпадан тұрады? (дәнекер)

III.Сызба түріндегі тест
Қолбасы сүйектері Иық белдеуі


Адам қаңқасының бөліктері бас сүйегі


Қол жіліктері Омыртқа жотасының бөліктері

в) «Алғашқы жәрдем» практикалық тапсырмасы:
- бұғана шыққандағы
- білезік буынының шығуы кезіндегі
г) Оқушылардың білімдерін бекіту,жүйелеу
Оқушыларға бөлініп берілген тапсырмалар бойынша хабарламалар жасалынады,қорытылады.
1. Баланың дене сымбатының ауытқу себептері
2. Омыртқа жотасының қисаюы (сколиоз)
3. Жалпақ табандылық
д) Мақсат қою кезеңі
1. Тірек-қимыл аппаратын не құрайды? (сүйек,бұлшық ет)
2.Бұлшық еттерге тән қасыиет (жиырылғыштық)
3.Қандай бұлшық еттерді білесіздер? (бірыңғай салалы,көлденең жолақт,жүрек)
4.Тірек-қимыл жүйесінің қызметі:
а) қимыл-қозғалыс ә)тірек б) пішін беру в) қорғаныштық
II.Жаңа білімді меңгеру кезеңінің жоспары:
1.Бұлшық еттердің түрлері,қызметі,құрылысы (тірек-конспект арқылы түсіндіру,компьютерден көрсету)

Бұлшық еттер

көлденең жолақтары бірыңғай салалы (ішкі мүшелердің (қаңқа бұлшық еттері) қабырғасын түзеді,ішек,қарын,өңеш т.б)

тез жиырылатын көлденең ақырын жиырылатын ұзын
жолақты талшықтардан тұрады талшықтардан тұрады

Бұлшық еттердің құрылысы

ет талшықтары қабықшасы

ет будандарын түзеді,сырты дәнекер ұлпамен қапталады
(Фасция)

Бұлшық еттер атқаратын қызметіне қарай

бүгілетін жазылатын
белдік тәрізді,санның төрт басты, сіңірлі балтыр,
екі басты еті аяқ басы еттері

Атқаратын қызметіне қарай түсі
қарт адамдарда күрең қызыл ашық қызғылт нәрестеде
көп жұмыс істейтін адамдарға аз жұмыс істейтін адамдарда
Еттер көлеміне қарай

жалпақ қысқа ұзын
тұлға омыртқа,қабырға аралық қол-аяқ
2.Бұлшық еттердің негізгі топтары,қызметі
Тұлға еттері Кеуде еттері
кеуде құрсақ арқа үлкен,кіші алдыңғы тіст ішкі,сыртқы қабырға
кеуде еті тәрізді ет аралық

Құрсақ еттері

ішкі,сыртқы қиғаш еті тік ет ішкі,сыртқы көлденең көк ет

Арқа еттері

трапеция тәрізді ет жалпақ ет жауырынды көтеретін ет

Бас бұлшық еттері

Шайнау Ымдау
Самай,шайнау Көздің,ауыздың,шеңберлі еті,
екі қанат тәрізді бет,күлу,ұрт,шаршы
(ішкі,сыртқы)
Мойын еттері

жалпақ төс,бұғана сатылы
Қызметі:мойынды бұру,басты еңкейту
Қол еттері

иық белдеуі нығыз қол еттері
жауырынның қыр үсті,қыр екі басты,үш басты,
асты,жауырын асты еті, шынтақ еті,қолбасы
дельта тәрізді ет еттері
Аяқ еттері

жамбас еттері нағыз аяқ

мықын,бел,үлкен, белдік тәрізді,санның төрт басты,
ортаңғы,кіші бөксе екі басты,жұқа,жартылай сіңірлі
балтыр,аяқ басы еттері

IV.Танымдық ойындар
Әр топқа сабақты қорытындылау мақсатында сөзжұмбақ үлестіріледі.Оқушылар ұжымдаса отырып шешулеріне болады.

Атырау облысы
Құрманғазы ауданы
Кудряшов селосы
Н.В.Гоголь атындағы орта мектебі
биология пәні мұғалімі
Ш.Сабырғалиева.

Сабақтың тақырыбы «Жемістер»
Сабақтың мақсаты: 1.Жемістердің пайда болуы,шырынды және құрғақ жемістер,олардың түрлері,адам өміріндегі маңызы жайлы түсінік беру.
2. Оқушылардың талдау,салыстыру, ойлап, өзіндік шешім шығару қабілетін дамыту.
3.Оқушыларды шырынды,құрғақ жемістерді бір-бірінен күнделікті өмірмен байланыстыра отырып, ажырата білуге тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: оқулықтағы сурет, гербарий, деңгейлік тапсырмалар.
Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі
2.Үй тапсырмасы деңгейлік тапсырмалар арқылы сұралды.

I.Деңгей
1.Гүлдің көбеюге қатысатын бөлімдері:
а) аталық пен аналық
ә) күлтежапырақша мен тостағанша жапырақша
б) сағағы мен табаны
2.Тозаңдану дегеніміз не?
а) аталық пен аналық жыныс жасушаларының қосылуы
ә)аталық тозаңның аналықтың ауызына түсуі
б)тұқымның дамуы
3.Тозаңдану нешеге бөлінеді?
а) 4 ә) 3 б) 2
II.Деңгей
1.Бір гүлдің өз аталық тозаңынан сол гүлдің аналығының ауызына түсуі қандай тозаңдану деп аталады?
а) өздігінен тозаңдану
ә)айқас тозаңдану
б) бунақденелілер арқылы тозаңдану
2.Аталық және аналық жыныс жасушаларының қосылуы:
а) тозаңдану
ә) ұрықтану
б)гүлшоғыр
III.Деңгей
1.Ұрықтану қай кезде жүреді?
а)тозаңданудан бұрын
ә)тозаңдану мен ұрықтану аралығында
б)тозаңданудан кейін
3.Жаңа сабақты түсіндіру.
Сергіту жұмбақтары
1.Дәні алтын,асырайды халқын?
2.Тіршіліктің қуатын өз бойына жинайды,
Жинай жинай азықты, адамзатқа сыйлайды?
3.Пішіні бар домалақ,көміп қойдым сығалап,
Жақсы болса тұрмысы,шығады екен қоғалап.
Жаңа сабақ түсіндірілгеннен кейін,оқушыларға сабақты түсінгендері жайлы деңгейлік тапсырмалар берілді.

I.Деңгей
1.Әр өсімдіктің тұсына өзіне тән жемістің рет санын жазыңыз?
күріште күнбағар 1.жидек 5.сүйекті шырынды
өрікте меңдуана 2.қауашақ 6.тұқымша
қызанақ орамжапырақ 3.дәнек 7.бұршақын
асбұршақ 4.бұршаққап

II.Деңгей
1.Өсімдік жемістерінің бір тұқымдысына – 1,ал көп тұқымдысына шексіздік - ᷈ белгісін қойыңыз?
Шие- Қарбыз- Шабдалы-
Алма - Өрік- Жүзім-

III.Деңгей
1.Жемістерді шырынды,құрғақ өсімдіктерді бөліп,сәйкес тобына жазыңыз?
1 Шырынды
2 құрғақ

1.Қарақат 2.Бидай 3.Күріш 4.Шие 5.Қызанақ
6.Жүгері 7.Алхоры 8.Бақбақ 9.Меңдуана 10.Өрік

Оқушылар теориялық білімін шыңдау барысында зертханалық жұмыс жасап ,жемістерді бір-бірінен ажырата білуге үйренеді.

Зертханалық жұмыс:
Өсімдік аты Жемістер Жеміс түрлері Тұқым саны
құрғақ шырында 1 2 көп
Алма
Өрік
Мандарин
Жер жаңғағы
қызанақ

- -
-
-

- Жидек
Сүйекті
Жидек тәрізді
Бұршаққап
жидек
+

+
+

+

+

Сабақ соңында оқушыларға жаңа сабақтан алған білімдерін қорытындылау мақсатында INCERT кестесін толтыру тапсырылады.
Атырау облысы
Құрманғазы ауданы
Кудряшов селосы
Н.В.Гоголь атындағы орта мектебі
биология пәні мұғалімі
Ш.Сабырғалиева. .