. Ирбаева Назым Мақсатқызы
Шығыс Қазақстан облысы, Семей қаласындағы № 42 жанында интернаты бар жалпы орта білім беретін мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі


Ирбаева Назым Мақсатқызы
Шығыс Қазақстан облысы, Семей қаласындағы
№42 жанында интернаты бар жалпы орта білім беретін
мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Сабақтың тақырыбы: Дулат Бабатайұлының «Еспембет» поэмасы.
Сабақтың мақсаты: а) Д. Бабатайұлының эпикалық шығармасы – «Еспембет» поэмасының мазмұнын, тақырыбын, идеясын ұғындырыу, батырлар жырымен үндестігін таныту, әдеби-теориялық талдау жасау;
ә) шығарманы талдай отырып, өз ойларын еркін айтуға жағдай жасау, шығармашылыққа, ізденімпаздыққа баулу;
б) еліне, жеріне деген патриоттық сезімін ояту, ұлттық құндылықтарымызды бағалай білуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: дамыта оқыту
Сабақтың әдісі: баяндау, түсіндіру, сұрақ-жауап т.б.
Пәнаралық байланыс: тарих, ауыз әдебиеті.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақтамен жұмыс, оқулық, Д.Бабатайұлының шығармалары.
Сабақтың барысы:
1.Психологиялық даярлықты қамтамасыз ету.
2. Үй тапсырмасын пысықтау:
1. Д.Бабатайұлының өміржолына қысқаша шолу.
2. М. Әуезовтің Дулат, Шортанбай сынды ақындарды «Зар заман ақындары» деп бағалағаны белгілі. Неге?
3.Дулат өлеңдерін қандай тақырыптарға топтастыруға болады?
4. Дулат ақынның «Кеудеме қайғы толған соң, тұнық жырмен жуынам...» деп жырлау себебі неде?
3. Жаңа сабақ.
1. Поэманың басталуы қандай оқиғаға құрылған?
2. Еспембеттің «Ер туған жеріне, ит тойған жеріне» деген қағиданы ұстану себебі неде?
3. Нағашы атасы жиенінің тілегіне қалай қарады?
4. Ел- жұрты қалай қарсы алды? Себебі неде деп ойлайсыңдар?
5. Еспембет кімнің асына барды?
6. Қазақ батырлары қайда, не үшін аттанды?
7. Ұрыста Еспембет қалай танылды?
Бөлімдік жоспар:
І бөлім «Жігіттің жақсы болмағы – нағашыдан ...»
ІІ бөлім «Ер туған жеріне...»
ІІІ бөлім «Елге қорған ер туса...» немесе «Ер ел үшін туады»
Композициялық жоспар:
Композициялық жоспар
Суреттеу тәсілдері Поэманың тілі Поэмадағы салт-дәстүрлер

1.Пролог

2. Еспембеттің нағашы жұртында тәрбиеленуі

3. Туған елге оралсам деген арманы.

4. Атасынан бата алып, Ақбөртемен еліне оралуы.

5. Қалмаққа қарсы соғысқа аттануы.
6. Қалмақ батырымен жекпе-жекке шығуы.
7. Елінің олжаға кенеліп, Еспембеттің елге танылуы.

Деталь

Баяндау

Монолог

Диалог
Баяндау

Баяндау
Суреттеу
Суреттеу
Баяндау

Баяндау
Жетімдіктің арқаны - метафора

Өрттен шыққан ұшқындай- теңеу

Толқынды топ – метафора
Қан құмар қылыш - эпитет

Бұйдалы тайлақ секілді –күрделі теңеу
Қаны толды ұртына-әсірелеу

Қанға сусап - әсірелеу
Нағашы мен жиен
(туыстық ұғым жайлы)

Ас беру

Сауын айту

Енші бөліп беру

Үйлендіру,
қалыңдық әпру

Бата беру

Кейіпкер бейнесін ашу:
Парасатты, алдына мақсат қоя білушілік, тектілік, ақылды, алып күш иесі, ержүрек, басқаларға үлгі, ұлтының патриоты, адал, ел қамқоры, ақжүрек, дүниеге қызықпайды, жомарт, кең пейіл, адал, сезімтал т.б.
Сабақты қорыту.
«Еспембет» поэмасы Өзара үндестік Батырлар жыры
1.Жазба әдебиет

2. Әке-шешесіз жетім өсуі.

3. Сүйген жары айтылмайды.

4. Туған елінен, жерінен жырақта өсіп ер жеткен

5. Жыраулар поэзиясы

Ұлттық психология

Батырлықты дәріптеу

Қазақ-қалмақ соғысы

Ат – ер қанаты

Елін, жерін жаудан қорғауды мақсат ету т.б.
1.Ауыз әдебиеті үлгісі

2.Әке-шешесінің ерке балалары

3. Батырдың қасынан табылатын сүйген жарының болуы
4. Туған елінің топырағында аунап-қунап өскен

5. Түркі тектес халықтарға ортақ туынды

Поэманың идеясын таныту:
Ақын Дулат Бабатайұлы:
Еспембеттей ер қайда?
Еспембеттей ер туса,
Ер күтетін ел қайда? – дей отырып, елін, жерін қорғайтын Еспембеттей ер туса деген өз идеясын жұртқа жеткізуді мақсат тұтқан.
Үйге тапсырма.
І. Ойтолғау жазу:
1- қатар «Жігіттің жақсы болмағы – нағашыдан... »
2- қатар «Ер туған жеріне...»
3- қатар «Елге қорған ер туса...» немесе «Ер ел үшін туады»
ІІ. Поэмадағы тұрақты сөз тіркестеріне картотека теру.
Оқушы білімін бағалау. .