. Лексика әлемін шарлау

Сабақтың мақсаты: а) білімділік – лексика тарауынан өткенді қайталап, нақты мысалдар келтіріп, оқушы білімін сарапқа салу;

ә)тәрбиелік – берілген мысалдар арқылы тәрбие тағылымдарынан үлгі алу, оқушыларды ұйымшылдыққа, бірлікке, тапқырлыққа баулу.

б) дамытушылық – оқушылардың ой-өрісін, сөздік қорын, тіл байлығын арттыру.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, талдау, БИС элементтерін қолдану, жинақтау.

Сабақтың түрі: қайталау

Сабақтың көрнекілігі: сөзжұмбақ, интерактивті тақта, кеспелер.

Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі
2. Үй тапсырмасын сұрау

- Өткен сабақтарда қазақ тілінің қай тарауымен таныстық?
- Олай болса, «Лексика» саласы қарастыратын мәселелермен танысып, талдап, таратып айтып көрелік.

Лексика
Көп мағыналы
Сөз мағыналары
Омонимдер
тура ауыспалы Синонимдер

Антонимдер

1. «Лексика» - дегеніміз не?
2. «Лексика» сөзі қандай ұғым береді?
3. Сөздің тура мағынасы дегеніміз не? Мысал келтір.
4. Сөздің ауыспалы мағынасы дегеніміз не? Мысал келтір.
5. Сөздің көп мағыналығы дегеніміз не? Мысал келтір.
6. Омоним дегеніміз не? Мысал келтір.
7. Синоним дегеніміз не? Мысал келтір.
8. Антоним дегеніміз не? Мысал келтір.

I шапалақ
1.Әр оқушыға тапсырмалар беріледі (кеспелер)
Мұғалім сол нөмірленген кеспелер бойынша оқушылардан тұрақты сөз тіркесінен синонимдік қатар жасағандары туралы сұрақтарға жауап алады.
1.Азуы алты қарыс – қаһарлы.
2.Хабарласпау – ат ізін салмау.
3.Жолы болды – айы оңынан туды.
4.Жуас (момын) – қой аузынан шөп алмас.
5.Қорықты – төбе шашы тік тұрды, жүрегі аузына тығылды.
6.Үндемеу – дымын шығармау.
7.Өкінді – бармағын тістеді.
8.Әп сәтте - өң мен түстей.
9.Білімді – өрісі кең.
10.Ренжісті (өкрелесу) – қырғи қабақ болу.
11.Әдемі сөйлеу – сөздің мйын тамызу.
12.Айтпау – тіс жармау.
13.Дөрекі сөз – сөзі түйеден түскендей.
14.Зерігу – іші жарылу.
15.Жағымпаздану – шашпауын көтеру.
16.Қуану – екі езуі екі құлағына жету.

Сергіту сәті
Мұғалім өткен тапсырмалар бойынша сұрақтар қойып, айтқызып, жауабын сұрайды.

1.Антонимнің сыңарын хормен айтқызу
ақ –қара биік – аласа бала - қыз
ұзын – қысқа аспан – жер темір – ағаш
апай – ағай ата – әже тұр – отыр
семіз – арық оң – сол ал – бер

2.Көсемшенің жұрнақтарын жалғау арқылы көсемше жасау.
-ып, -іп, -п -а, -е, -й -қалы, -келі, -гелі
барып сыза барғалы
келіп бара келгелі
сөйлеп бере қайтқалы
тұрып көре кеткелі
санап қала тұрғалы
жүріп сөйлеп жазғалы

3. Есімшенің жұрнақтарын жалғау арқылы есімше жасау.
-ған, -ген, -қан, -кен -ар, - ер, -р -атын, етін, итын, итін
жазған жазар жазатын
көрген берер беретін
оқыған көрер көретін
берген оқыр оқитын
айтқан алар алатын
санаған айтар санайтын

4.У жұрнағын жалғау арқылы тұйық етістік жасау
бару тұру оқы-оқу
келу есту ойла-ойлау
жүру айту биле-билеу
көру отыру сөйле-сөйлеу

5.Сөзжұмбақ шешу

Б
І
Л
І
М
1. Саудагердің мақсаты (байлық).
2. Есікті ашатын құрал (кілт).
3.Есімше тұлғасындағы етістік (алған)
4.Білім бұлағы (кітап).
5.Оқушының мақсаты (білім)

II шапалақ
Дағды дәптермен жұмыс (5 минут).

Оқушылар кез-келген сөздерді жазады. (1-сөздің мағынасын сұраймын.)

III шапалақ
Әр оқушыға тапсырма
Интерактивті тақтада көрсетілген слайдтармен жұмыс жасау.

I қатар. Интерактивті тақтадағы слайдтар бойынша тақырып қойып, шағын мәтін жазады. Мәтіннің ішінде омоним, синоним сөздер болуы тиіс.

II қатар. Интерактивті тақтадағы слайдтар бойынша сөйлемдер құрау.
Сөйлем ішінде омоним, синоним, антонимдер болуы тиіс.

III қатар. Интерактивті тақтадағы слайдтар бойынша сөйлемдер құрау.
Сөйлемдердің ішінде мақал-мәтел мен тұрақты сөз тіркестерін қолдану керек.

Білімді бағалау
I II I II I II
+ + + + + + + + + + + +
+ + - + - + + + - + - +
+ + + - + + - + + + + +
- + - + - - + + + + - +
- + + + + + + - + + + -

Сабақты бекіту
«Лексика» - дегеніміз не?
Сөз мағынасы нешеге бөлінеді?
Омоним дегеніміз не?
Синоним дегеніміз не? Тап, мысал келтір.

Үй тапсырмасы
Көркемшығармалардан тұрақты сөз тіркесіне омоним, синоним, антонимдерге мысал келтір.

Сабақты қорыту
Осындай жүйелі жұмыстар нәтижесінде оқушының күннен күнге білімге деген ынтасы арта түседі, олар өз бетімен шығармашылықпен жұмыс істеуге қалыптасады, өзін-өзі бағалап, оқудың мәні мен мақсатын айқын түсінеді. Сондықтан сабақ барысында БИС технологиясын қолдану өте тиімді деп ойлаймын.

. .